Saffron Farming : पुण्यात नियंत्रित पद्धतीने घेतले ‘केशर’चे उत्पादन

पुणे : महाराष्ट्रातील खुल्या वातावरणात येऊ न शकणारे, मात्र नियंत्रित आणि एअरोपोनिक पद्धतीने केशर उत्पादन (Saffron Farming) घेण्याची नवी वाट शैलेश मोडक या युवकाने चोखळली आहे. एका बंदिस्त कंटेनरमध्ये थेट काश्‍मीरचे वातावरण (Kashmir Climate) निर्माण करून केशरचे पीक (Saffron Crop) घेण्याच्या आश्‍वासक प्रयोगाला पुण्यात श्री. मोडक यांनी यशस्वी केले आहे. इराण, भारतातही असे प्रयोग होत असताना, तो महाराष्ट्रातही झाल्याने सर्वांच्या भुवया उंचावल्या आहेत.

तोळ्यावर विकल्या जाणाऱ्या मसाल्यात केशरचे महत्त्व भारतीय अन्न पदार्थांत अत्यंत मोलाचे आहे. ३०० ते १५०० रुपयांपर्यंत दर्जानुसार केशरचा भाव बाजारात आपणास पाहावयास मिळतो. मात्र काश्मीर, हिमाचल आदी थंड, बर्फाळ प्रदेशातच केशर उत्पादन घेतले जात असले, तरी भारतातील केशर उत्पादन अगदी नगण्य आहे.

भारतीयांच्या मागणीच्या तुलनेत केवळ ३ ते ४ टक्केच उत्पादन आपल्याकडे घेतले जाते. बाकी ९६ टक्के केशर आयात केले जाते, ही संधी लक्षात घेत श्री. मोडक यांच्या प्रयोगाचे महत्त्वही मोठे आहे. शैलेश यांनीही आधी परदेशी भाज्या उदा. लेट्यूस, केल, पार्सेली यांचे उत्पादन घेतले आहे.

संपूर्ण नियंत्रित पद्धतीने करण्यायोग्य देशी आणि नावीन्यपूर्ण पिकांचा शोध घेताना त्यांना केशर या काश्मीरमध्ये मर्यादित असलेल्या पिकाची माहिती समजली. यानंतर एका ३२० वर्गफुटाच्या कंटेनरमध्ये तयार करून संपूर्ण नियंत्रित आणि एअरोपोनिक पद्धतीने श्री. मोडक यांनी केशर उत्पादनाचा प्रयोग यशस्वी केला.

आता त्याचे उत्पादन नुकतेच सुरू झाले असून, एका ट्रेमधून सरासरी सुमारे १.९३ ते २ ग्रॅम इतके केशर मिळू लागले आहे. या पिकाचे प्रोटोकॉल अधिक शास्त्रीय पद्धतीने करण्याचे नियोजन ते करत आहेत.