म्हशींमध्ये स्फुरद कमतरतेमुळे होतो लाल मुत्र आजार

म्हशींमध्ये लालमुत्र किंवा पोस्ट पार्च्यूरियंट हिमोग्लोबिनयुरिया हा उत्पादकतेशी निगडीत आजार स्फुरदच्या कमतरतेमुळे दिसून येतो. हा आजार प्रामुख्याने ५-१० वर्ष वयोगटातील, तिसऱ्या ते सातव्या वेतातील म्हशीमध्ये जास्त प्रमाणात आढळून येतो. गाभणकाळातील शेवटचे ३ महिने किंवा विल्यानंतरचे पहिले १-२ महिने या कालावधीत या आजाराचं जास्त प्रमाण आढळून येते. म्हशी प्रामुख्याने हिवाळ्यात मोठ्या प्रमाणावर वितात त्यामुळे डिसेंबर ते जुलै या कालावधीदरम्यान आपल्या राज्यात लाल मूत्र आजाराचा प्रादुर्भाव मोठ्या प्रमाणावर आढळून येतो.

म्हशींमध्ये लाल मुत्र आजार होण्याची कारणे - आहारातील स्फुरदची कमतरता हे लाल मुत्र आजाराचे प्रमुख कारण आहे. महाराष्ट्रातील बऱ्याच भागांत मातीत स्फुरदचे प्रमाण कमी असून, अशा मातीमधील गवत किंवा चारावर्गीय पिकांमध्ये स्फुरदचे प्रमाण कमी असते. तसेच वाळलेल्या चाऱ्यामध्ये स्फुरदचे प्रमाण अत्यंत कमी असते. हिरव्या चाऱ्यातील व खुराकमधील स्फुरदचे प्रमाण हे वाळलेल्या चाऱ्यातील स्फुरदच्या तुलनेत अनुक्रमे २-३ आणि ४ पटीने जास्त असते. जर शेवटच्या टप्प्यातील गाभण आणि नवीन विलेल्या म्हशींच्या आहारात जास्त काळ वाळलेला चारा दिल्यास किंवा आहारात खुराक आणि हिरवा चारा कमी प्रमाणात उपलब्ध असल्यास किंवा आहारात या घटकांचा समावेश नसल्यास जास्त दुध देणाऱ्या म्हशींमध्ये या आजाराचे जास्त प्रमाण आढळून येते. दुभत्या तसेच शेवटच्या टप्प्यातील गाभण म्हशींमध्ये स्फुरद खनिजाची गरज तुलनेने जास्त असते आणि त्या प्रमाणात आहारातून पुरवठा न झाल्यास म्हशी या आजारास बळी पडू शकतात.

हेही पाहा-  म्हशीमध्ये स्फुरद कमतरतेमुळे होणारा लाल मूत्र आजार आणि प्रतिबंधात्मक उपाययोजना

 हा आजार म्हशींमध्ये झाल्यानंतर कोणती लक्षणे दिसतात-