भुईमुगाच्या शेंगा जमिनीतून काढणीसाठी मजूर मोठ्या प्रमाणात लागतात. एेन काढणीच्या हंगामात मजुरांची टंचाई असल्याने जादा मजुरी देऊन भुईमूग शेंगांची काढणी करावी लागते. त्यामुळे शेतकऱ्यांचा खर्च वाढतो. शेतकऱ्यांची ही अडचण लक्षात घेऊन गुजरात राज्यातील जाम्पोदड (ता. वंथली, जि. जुनागढ) येथील प्रयोगशील शेतकरी संजयभाई टिलवा यांनी ट्रॅक्टरचलित भुईमूग शेंगा काढणी यंत्र तयार केले आहे. जाम्पोदड गावात संजयभाई टिलवा यांची शेती आहे. ते स्वतः भुईमूग उत्पादक शेतकरी आहेत. त्यांच्या गाव शिवारात बहुतांश शेतकरी भुईमूग लागवड करतात. भुईमूग काढणीच्या वेळी मजूर टंचाई लक्षात घेऊन टिलवा यांनी भुईमूग उत्पादक शेतकऱ्यांशी चर्चा करून स्वतःच्या संकल्पनेतून सन २००७ मध्ये हातचलित भुईमूग शेंगा काढणी यंत्र विकसित केले. विविध शेतकऱ्यांच्या शेतामध्ये या यंत्राची चाचणी घेतल्यावर त्यांच्या लक्षात आले की हे यंत्र चालवण्यासाठी कौशल्य असलेल्या मजुरांवर अवलंबून राहावे लागते, तसेच यंत्राने अपेक्षित प्रमाणात आणि वेळेत भुईमूग शेंगांची काढणी करता येत नाही. त्यामुळे टिलवा यांनी उपलब्ध साधन सामग्री आणि स्व कल्पनेतून ट्रॅक्टरचलित भुईमूग शेंगा काढणी यंत्र विकसित केले. यंत्र विकसित केल्यानंतर टिलवा यांनी स्वतःच्या शेतीमध्ये या यंत्राचे परीक्षण केले. यामध्ये त्यांच्या लक्षात आले की यंत्राने भुईमुगाची झाडे जमिनीतून काढताना काही वेळा तुटतात, शेंगा तशाच जमिनीत रहातात. या अडचमीवर अधिक संशोधन करून २००९ मध्ये त्यांनी यंत्रामध्ये महत्त्वपूर्ण बदल केले. या यंत्राचे पुन्हा विविध शेतकऱ्यांच्या शेतीमध्ये परीक्षण केले. या यंत्राला भुईमूग उत्पादकांनी पसंती दिली. संजयभाई टिलवा यांना यंत्राच्या निर्मितीसाठी ‘ग्यान` संस्थेने तांत्रिक मदत केलेली आहे. या यंत्राच्या बरोबरीने टिलवा यांनी मळणी यंत्र, ट्रॅक्टर ट्रॉली, कपाशीच्या पऱ्हाटी काढण्याचे अवजार, तव्याचा नांगर तयार केला आहे. सन २०१३ मध्ये नवी दिल्लीमधील राष्ट्रपती भवनामध्ये नॅशनल ग्रासरूट इनॉव्हेशन ॲवॉर्ड या पुरस्काराने गौरविण्यात आले.       असे आहे यंत्र ः

संपर्क ः ०७९-२६७६९६८६ (ग्यान संस्था, अहमदाबाद, गुजरात)