नागपूर ः धान्य आणि पारंपरिक शेतीच्या बळावर उत्कर्ष शक्‍य नसल्याचे अनेकदा सिद्ध झाले आहे. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी आर्थिक प्रगतीकरिता शेतीपूरक दुग्धव्यवसायाची कास धरावी, असे आवाहन केंद्रीय दुग्धविकास व पशुधन विकासमंत्री गिरिराज सिंग यांनी केले. 

ॲग्रोव्हिजन कृषी प्रदर्शनाच्या निमित्ताने आयोजित परिसंवादात ते बोलत होते. परिषदेचे उद्घाटन गिरिराज सिंग यांच्या हस्ते करण्यात आले. 

या वेळी नॅशनल डेअरी डेव्हल्पमेंट बोर्डाचे अध्यक्ष दिलीप रथ, डॉ. सी. डी. मायी, रवींद्र बोरटकर, अधिष्ठाता प्रशांत वासनिक, कापूस संशोधन केंद्राचे संचालक एम. बी. पाटील, पी. के. घोष, एन. पी. दक्षिणकर, डॉ. आर. डी. कोकणे उपस्थित होते. 

गिरिराज सिंग म्हणाले, ‘‘शेतकऱ्यांनी पिकाचा पॅटर्न बदलण्याची गरज आहे. सध्या भारत दुग्ध उत्पादनात अग्रणी आहे. पण त्याचे उत्पादन मूल्य अधिक असल्यामुळे हा व्यवसाय परवडत नाही. शेतकऱ्यांनी सरासरी दोन किंवा पाच गायी पाळाव्या, त्यापासून सेंद्रीय खत, गांडूळखताची निर्मिती होईल. त्यावर आधारित चारा उत्पादन अणि सोबतीला कुक्‍कुटपालन केल्यास कोंबड्यांना यातून खाद्य मिळेल व दूध चारा, पशुखाद्य, बायोगॅस, शेतीला उत्तम खत असे अनेक पर्याय उपलब्ध होतील. अशा अनेक पर्यायांतूनच आर्थिक संपन्नता नांदेल. आगामी दहा वर्षांत या क्षेत्रात मोठ्या प्रमाणावर विदेशी गुंतवणूक अपेक्षित आहे. या सोबतच दूध उत्पादनानंतर त्यावर प्रक्रिया करणारे उद्योग येतील आणि शेतकऱ्यांना फायदा होईल. आगामी काळात अन्नप्रक्रिया उद्योगातील व्यक्‍तीच देशाचे नेतृत्व करेल,’’ असा विश्‍वास त्यांनी व्यक्‍त केला.