जमिनीद्वारे अन्नद्रव्ये दिल्यानंतर ती मुळांद्वारे खोडात तेथून फांद्या, देठात व नंतर पानात पोहोचतात. ही क्रिया होण्यास बराच अवधी लागतो. यातुलनेत फवारणीद्वारे अन्नद्रव्यांची उपलब्धता जलद गतीने आणि सुलभ होते. सर्वसाधारणपणे सूक्ष्म अन्नद्रव्याच्या वापराकडे पूर्णतः दुर्लक्ष केले जाते. परंतु, सूक्ष्म अन्नद्रव्ये ही मुख्य तसेच दुय्यम अन्नद्रव्याशी संबंधित असल्याने त्यांच्या वापराकडे तितकेच लक्ष देणे आवश्यक आहे.  योग्य प्रमाणात व कार्यक्षम स्वरूपात सूक्ष्म अन्नद्रव्याचा वापरासाठी नियोजन करणे आवश्यक आहे.  जमिनीतून वापर   सूक्ष्म अन्नद्रव्ये जमिनीत कमी प्रमाणात  असतील तर खालील खते किंवा संयुगातून जमिनीत त्यांचा पुरवठा करता येतो. माती परीक्षणाद्वारे सूक्ष्म अन्नद्रव्यांचे प्रमाण बघून सूक्ष्म अन्नद्रव्ये वापरावीत.  सेंद्रिय पदार्थांमध्ये असणारी सुक्ष्म अन्नद्रव्यांची मात्रा

वरील सूक्ष्म अन्नद्रव्ये खते आणि मुख्य अन्नद्रव्यांच्या खतांसोबत मिसळून द्यावीत. विशेषतः चुनखडीयुक्त जमिनीत सूक्ष्म अन्नद्रव्ये खते दिल्यानंतर त्यातील बराचसा भाग जमिनीत बद्ध होतो. त्यामुळे पिकास फारच कमी प्रमाणात उपलब्ध होतात. त्यामुळे चुनखडीयुक्त जमिनीत सूक्ष्म अन्नद्रव्ये ही चिलेटेड स्वरूपात किंवा फवारणीद्वारे द्यावीत.  फवारणीद्वारे वापर 

सूक्ष्म अन्नद्रव्ये फवारणीद्वारे द्यावयाचे प्रमाण 

खतांच्या फवारणीचे फायदे 

याण्यांसोबत वापर (बियाण्यावर लेप) सूक्ष्म अन्नद्रव्यांचे द्रावण तयार करून बियाण्यांवर लावून पेरणी करता येते. परंतु या पद्धतीत अन्नद्रव्यांचा पुरवठा फारच कमी प्रमाणात होतो. सूक्ष्म अन्नद्रव्यांच्या वापराचे फायदे 

फवारणी करण्यासाठी  घ्यावयाची काळजी 

- डॉ. सय्यद इस्माईल,  ९८९०९३१८६१, ७५८८०८२०४५ (विभाग प्रमुख, मृद्‍ विज्ञान व कृषी रसायनशास्त्र विभाग, वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठ, परभणी)