मेंढीपालनाचे वार्षिक वेळापत्रक
मेंढीपालनाचे वार्षिक वेळापत्रक 
कृषी पूरक

मेंढीपालनाचे वार्षिक वेळापत्रक

डॉ. सचिन टेकाडे

गाभण मेंढ्यांकडे विशेष लक्ष द्यावे. नवजात कोकरांमध्ये जुलाब व ताप अशी लक्षणे दिसल्यास पशुवैद्यकांच्या सल्ल्यानुसार तातडीने उपचार करावे. पैदासीकरिता वापरण्यात येणाऱ्या मेंढेनरांच्या खाद्यावर विशेष लक्ष द्यावे.  

जानेवारी ः

  • वातावरणामध्ये गारवा असतो, त्यामुळे मेंढ्या, कोकरांचे थंडीपासून संरक्षण करावे. 
  • काही मेंढ्या माज दाखवतात, त्यामुळे मेंढ्यांच्या पायावर, शेपटी खाली तसेच जननेंद्रियांच्या आजूबाजूची वाढलेली लोकर कातरणी करावी.
  • गाभण मेंढ्यांकडे विशेष लक्ष द्यावे. विशेषत: गाभण मेंढ्यांना प्रति मेंढी १० ग्रॅम खनिज मिश्रण व १० ग्रॅम मीठ खाद्यामध्ये द्यावे.
  • गाभण तसेच दूध देणाऱ्या मेंढ्यांना प्रति मेंढी ३०० ते ४०० ग्रॅम पशुखाद्य किंवा पौष्टिक आहार द्यावा.
  • शिफारशीनुसार जंतनाशक पाजावे, औषधोपचार करावेत. देवीचे लसीकरण करून घ्यावे.

    • फेब्रुवारी

  • नवजात कोकरांमध्ये जुलाब व ताप अशी लक्षणे दिसल्यास पशुवैद्यकांच्या सल्ल्यानुसार तातडीने उपचार करावे. 
  • पैदासीच्या मेंढ्यांच्या आहाराकडे लक्ष द्यावे.
  • माजावर आलेल्या मेंढ्यांना नराद्वारे रेतन करावे.
  • पैदासीकरिता वापरण्यात येणाऱ्या मेंढेनरांच्या खाद्यावर विशेष लक्ष द्यावे.
  • कोकरांना प्रती कोकरू १०० ग्रॅम चारा द्यावा.
  • सकाळच्या वेळी कोकरांना हिरवा झाडपाला खाद्यामध्ये द्यावा.
  • मेंढ्यांना लाळ्या खुरकुत रोग नियंत्रणासाठी लसीकरण करावे.
  • लोकर कातरणीच्या आधी मेंढ्यांना धुवावे.

    • मार्च 

  • मेंढ्यांना आंत्रविषार रोग नियंत्रणासाठी लसीकरण करावे.
  • लोकर कातरणीनंतर दोन आठवड्यांनी मेंढ्यांना गोचिड नाशकाच्या द्रावणाने धुवावे.

    • एप्रिल 

  • पशुवैद्यकाच्या सहाय्याने कळपाची तपासणी करावी.
  • प्रती मेंढी १० ग्रॅम खनिज मिश्रण व १० ग्रॅम मीठ या प्रमाणात द्यावे.
  • घटसर्प रोग नियंत्रणासाठी लसीकरण करावे.
  • मेंढ्यांच्या लेंड्यांची तपासणी करून त्याच्या निष्कर्षानुसार जंतनाशक वापरावे.   

    • मे

  • मेंढ्यांच्या वाड्यामधील मातीचा थर बदलून घ्यावा.
  • मेंढ्यांना जुलाब व उष्माघातापासून संरक्षण करण्याकरिता उपाय योजना कराव्यात.
  • मेंढ्या माजावर येण्याकरिता मेंढ्यांना पौष्टिक आहार द्यावा.
  • प्रती मेंढी १० ग्रॅम खनिज मिश्रण आणि १० ग्रॅम मीठ खाद्यातून द्यावे.
  • सर्व मेंढ्यांना पीपीआर रोग नियंत्रणासाठी लसीकरण करून घ्यावे. (सदर लस ही तीन वर्षांतून एकदाच द्यायची असते.)

    • जून 

  • कोकरे व मेंढ्यांना जुलाब झाल्यास तात्काळ औषध उपचार करावा.
  • सहा महिन्यांचे कोकरांचे वजन घ्यावे. लोकर कातरणी करावी.
  • प्रती मेंढी ४०० ग्रॅम या प्रमाणात पौष्टिक आहार (पेंड) खाऊ घालावी.
  • सर्व मेंढ्यांना नीलजिव्हा रोग नियंत्रणासाठी लसीकरण करून घ्यावे.

    • जुलै 

  • पशुवैद्यकाच्या सल्ल्याने कळपामधील मेंढ्यांची लाल लघवीचा आजार व कावीळ या रोगाची तपासणी करून उपचार करावे.
  • मेंढ्यांना शिफारशीनुसार जंताचे औषध उपचार करावेत.
  • गाभण मेंढ्यांची विशेष काळजी घ्यावी.
  • ९ ते १२ महिने वयाच्या कोकरांचे शारीरिक वजन घ्यावे.
  • सर्व मेंढ्यांना धनुर्वात रोगाचे लसीकरण करून घ्यावे.
  • ऑगस्ट 
  • मेंढ्या व मेंढेनरांची वाढलेली खुरे कापावीत.
  • मेंढ्यांची खुरे आठवड्यातून दोन वेळेस कॉपर सल्फेटच्या द्रावणांनी धुऊन घ्यावीत.
  • दूध देणाऱ्या मेंढ्यांना प्रती मेंढी ३०० ग्रॅम पशुखाद्य  द्यावे.
  • नवजात कोकरांची योग्य काळजी घ्यावी.
  • सर्व मेंढ्यांना लाळ्या खुरकुत रोगाचे लसीकरण करावे.

    • सप्टेंबर 

  • या महिन्यामध्ये मेंढ्या विण्याचे प्रमाण जास्त असते. गाभण मेंढ्यांची विशेष काळजी घ्यावी.
  • व्यायलेल्या मेंढ्या व नवजात कोकरांची योग्य निगा राखावी.
  • मेंढ्या व्यायल्यानंतर वाडा गरम पाण्याने स्वच्छ करून घ्यावा.
  • जन्मानंतर १ तासाच्या आत कोकरांना चिक पाजावा
  • दूध देणाऱ्या मेंढ्यांना प्रती मेंढी ४०० ग्रॅम पशुखाद्य खाऊ घालावे.
  • माजावर आलेल्या मेंढ्या ओळखून कळपामध्ये मेंढानर सोडावा.

    • ऑक्टोबर

  • लेंडी नमुने तपासून जंताचे औषध द्यावे.
  • पैदासीकरिता निरुपयोगी असलेल्या नरांचे खच्चीकरण करावे.
  • मेंढ्यांचे वाड्यामधील मातीचा थर बदलावा.
  • बाह्यकीटक प्रतिबंधाकरिता गोचिडनाशक द्रावणाने मेंढ्या धुऊन घ्याव्यात.
  • मेंढ्यांची लोकर कातरणी करण्यात यावी.
  • निरुपयोगी मेंढ्या कळपातून काढून त्यांची विक्री करण्यात यावी.
  • बदलत्या वातावरणापासून (मुख्यत: सकाळी व संध्याकाळी) कळपातील मेंढ्यांचे संरक्षण   करावे.

    • नोव्हेंबर 

  • थंड हवेपासून कळपाचे संरक्षण करावे.
  • नवजात कोकरांना व मेंढ्यांचे थंडी पासून संरक्षण करावे.
  • कोकरांचे शारीरिक वजन घेऊन नोंदी ठेवाव्यात. 
  • गाभण मेंढ्या व मेंढेनरांना ४०० ग्रॅम पशुखाद्य खाऊ घालावे.

    • डिसेंबर

  • नवजात कोकरे व मेंढ्यांचे थंडी पासून संरक्षण करावे.
  • योग्य निवाऱ्याची सोय करावी.

    •   ः डॉ. सचिन टेकाडे, ८८८८८९०२७० (सहाय्यक संचालक, पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी महाराष्ट्र मेंढी व शेळी विकास महामंडळ, पुणे)  

    Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.

    ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम , टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.

    Also Read

    World Veterinary Day : मानवी आरोग्यातही पशुवैद्यकाचे बहुमूल्य योगदान

    Agricultural Exports : खेळखंडोबा शेतीमाल निर्यातीचा!

    Lok Sabha Election 2024 : टपाली मतदानास १,६६२ मतदारांची पसंती

    Lok Sabha Election 2024 : सात हजार कर्मचाऱ्यांना नोटीस पाठविण्यास सुरुवात

    Banana Orchard Damage : सारी केळी भुईसपाट

    SCROLL FOR NEXT