शिंगाचा कर्करोग साधारणपणे ५ ते १० वर्षे वयोगटातील मोठ्या जनावरांना होतो; परंतु वयस्कर जनावरातसुद्धा हा रोग आढळत आहे. जनावरातील शिंगाचा कर्करोग किंवा भिरूड हा रोग भारतात प्रथम १९०५ साली मुंबई पशुवैद्यक महाविद्यालयात आढळला. कडक उन्हात शेतात विविध कामांसाठी वापरले जाणारे बैल उदा. खिल्लार, कांकरेज, गीर, देवणी, लाल कंधारी इ. रोगास जास्त बळी पडतात. गाईमध्ये हा रोग तुलनेने कमी प्रमाणात होतो. तसेच म्हशी व मेंढ्या यांनाही हा रोग कमी प्रमाणात होतो. शिंगाच्या कर्करोगाची कारणे

शिंंगाचा कर्करोग कसा होतो जनावरांचे शिंग हे बुडास जाड टोकास निमुळते असते. शिंगाचा बाहेरील भाग हा टणक आवरणाने बनलेला असतो, तर आतील भाग पोकळ असून, अनियमित असतो. तो मस्तकाच्या हाडाला जोडलेला असतो. जनावरांच्या शिंगाचा आतील पोकळ भागात या रोगाची सुरवात होते, नंतर हा कर्करोग शिंगाचा पोकळ भाग पूर्णपणे व्यापून टाकतो शिंगाच्या बुडासही तो पसरतो. लक्षणे

रोग कसा ओळखावा शिंगाचा कर्करोग हा प्रामुख्याने लक्षणावरून उदा., शिंग वाकडे होणे, हलणे, नाकातून येणारा स्राव, शिंग घासणे अदीवरून केले जाते. जनावराच्या शिंगाच्या ‘क्ष’ किरण तपासणीत शिंगाच्या आतील पोकळ भागात पेशींची वाढ दिसते जी कर्करोग दर्शवते. या रोगाचे निश्चित निदान प्रयोगशाळेत कर्करोगाच्या वाढीच्या तपासणीवरून केले जाते. उपचार

कर्करोग कसा टाळावा कडक उन्हात बैलांना काम न देणे, शिंगे साळू नये, शिंगाना रंग न लावणे, बैलांना शेतात काम करताना मानेवरचे जू सतत शिंगावर आदळू नये म्हणून रबराचे अवरण जुवावर देणे आदी प्रतिबंधात्मक उपाय करता येतील. संपर्क ः डॉ. गिरीश यादव, ७६६६८०८०६६ (मुंबई पशुवैद्यक महाविद्यालय परळ, मुंबई)