साधारणपणे गाई,म्हशींचा गाभण काळ अनुक्रमे २८० ते ३१० दिवस असतो. गाय,म्हैस गर्भधारणा केल्याची नोंद पशुपालकांनी ठेवावी. यामुळे रेतनानंतर लगेचच विण्याची तारीख ठरविता येते. गाभणकाळातील व्यवस्थापनाचे वेळापत्रक ठरविता येते.
गाई-म्हशी गाभण असताना, विण्याच्या दरम्यान व व्यायल्यानंतर काळजी घेणे गरजेचे आहे. गाभणकाळ हा तीन अवस्थांमध्ये विभागला जातो. सुरुवातीची अवस्था ही ३ महिने, मध्यअवस्था ४ महिने आणि अंतिम अवस्था २ ते ३ महिने अशी असते. गाभणपणाच्या अंतिम अवस्थेत असलेले जनावरे चालताना घसरून पडणार नाहीत याची खबरदारी घ्यावी. गोठ्यात असलेले शेण लगेच बाहेर काढावे. गोठ्याच्या पृष्ठभाग नेहमी स्वच्छ आणि घसरडा राहणार नाही याची काळजी घ्यावी. अंतिम अवस्थेत असलेली गाय, म्हशी नर व इतर जनावरांपासून वेगळी बांधावीत.
- डॉ. संदीप ढेंगे,९९६०८६७५३६ (पशुशरीरक्रियाशास्त्र विभाग, पशुवैद्यक व पशुविज्ञान महाविद्यालय, उदगीर जि. लातूर)
