जनावरांना चाराटंचाईच्या काळात हवी तेवढी प्रथिने मिळत नाहीत. त्यामुळे दूध उत्पादनात घट होते. हे टाळण्यासाठी जनावरांना खाद्यामध्ये बायपास प्रथिनांचा समावेश करावा. खाद्य घटकातील बायपास प्रथिनांच्या प्रमाणाच्या आधारावर पोषक पशुखाद्य बनवावे.
आहारातील प्रथिनांचा काही भाग पोटात पचन न होता तो लहान आतड्याच्या खालच्या भागात पचन होऊन जनावराच्या शरीराला पूर्णतः उपलब्ध होतो, यालाच बायपास प्रथिने असे म्हणतात. प्रथिनांचा मुख्य स्रोत म्हणजे तेलविरहित पेंड (सरकी, शेंगदाणा, सोयाबीन आणि सूर्यफूल व इतर धान्य). आहारात प्रथिनांचा वापर आणि जनावरांच्या पोटात आहारातून गेलेल्या प्रथिनांचा वापर कसा व किती प्रमाणात होत आहे हे समजून घेऊन प्रथिनांचे प्रमाण ठरवावे. बायपास प्रथिने देण्याचे नियोजन
बायपास प्रथिने देण्याच्या पद्धती
बायपास प्रथिने आहारातील प्रथिने ही दोन भागांत विभागलेली असतात. पहिला भाग म्हणजे पोटात (रुमेन) पचन होणारी (आरडीपी - रुमेन डिग्रीडेबल प्रोटीन) आणि दुसरा भाग म्हणजे पोटात न पचन होणारी (आरयूडीपी - रुमेन अनडिग्रीडेबल प्रोटीन). आहारातील प्रथिनांचा काही भाग पोटात पचन न होता तो लहान आतड्याच्या खालच्या भागात पचन होऊन जनावराच्या शरीराला पूर्णतः उपलब्ध होतो.
बायपास प्रथिनांसंबंधी महत्त्वाच्या बाबी
- डॉ. सागर जाधव, ९००४३६१७८४ (पशुपोषणशास्त्र विभाग, क्रांतिसिंह नाना पाटील पशुवैद्यकीय महाविद्यालय, शिरवळ, जि. सातारा)
