कुक्कुटपालन व्यवसायात ६५ टक्के फायदा व्यवस्थापनावर अवलंबून असतो. महाराष्ट्रात वर्षभर सारखे तापमान नसते. पठारी भागात उन्हाळ्यात खूप उष्णता तर हिवाळ्यात खूप थंडी असते. तर समुद्रकिनाऱ्यालगतच्या, उदा. कोकणात बाष्पाच्या जास्त प्रमाणामुळे दमटपणा तसेच पावसाचे प्रमाणही जास्त असते. त्यामुळे ऋतुमानानुसार कोंबड्यांच्या व्यवस्थापनात बदल करावे लागतात.  

उपाययोजना

उष्णतेमुळे होणारे बदल कोंबड्या खाद्य कमी खातात. कोंबड्यांची वाढ कमी होऊन वजनामध्ये घट होते. उत्पादन व प्रजनन क्षमता अाणि रोगप्रतिकारशक्ती कमी होते. कोंबड्या पाण्यामध्ये चोच, पिसे बुडवून बसतात. विषाणूंमुळे होणाऱ्या रोगाचा प्रादुर्भाव वाढतो, त्यामुळे मरतुकीचे प्रमाण वाढते.

संपर्क : डॉ. ज्योत्स्ना खोब्रागडे, ९४२०६४२४०९ (नागपूर पशुवैद्यकीय महाविद्यालय, नागपूर)