डॉ. प्रियंका खोले

दर्जेदार पीक उत्पादनासाठी जमिनीची सुपीकता महत्त्वाची आहे. बदलते हवामान तसेच वेगवेगळ्या पीक पद्धती, अति रासायनिक खतांचा वापर, अतिवृष्टी, ओला दुष्काळ, कोरडा दुष्काळ, वेगवेगळ्या सिंचन पद्धतींचा वापर जमिनीच्या सुपीकतेवर होत आहे. सातत्याने मोठ्या व अवजड यंत्रांच्या वापरामुळे जमिनीचा थर कडक होत आहे.

हा कडकपणा कमी करण्यासाठी सब सॉयलरने खोल नांगरट हा उत्तम पर्याय आहे. यामुळे जमीन आतमधून भुसभुशीत होते. साधारण जमिनीच्या प्रकारानुसार ही नांगरट २ ते २.५ फूट खोलीपर्यंत करावी. दोन ते तीन वर्षांतून एकदा खोल नांगरट करावी. कृषी विज्ञान केंद्राच्या मार्गदर्शनानुसार बऱ्याच शेतकऱ्यांनी जमिनीच्या मशागतीसाठी सबसॉयलरचा चांगल्याप्रकारे वापर केला आहे.

फायदे

जमिनीमध्ये हवा खेळती राहते, जमिनीच्या आतमधील थर विभागला जातो.

जमिनी व पाण्याचे संवर्धन होते.

पिकांना सहजपणे आणि सुलभतेने अन्नद्रव्ये जमिनीतून घेता येतात.

जमिनीत पाणी मुरते. पाणी साठवून ठेवण्याची क्षमता वाढते.

पिकांची वाढ चांगली होते, उत्पन्नात वाढ होते.

अति पावसामुळे पिकाचे नुकसान होत नाही. पाणी जमिनीत लगेच मुरते.

सबसॉयलरचा वापर

खोल नांगरटीसाठी ट्रॅक्टरचलित सबसॉयलरचा वापर करावा. यामुळे जमिनीमधील कडक थर फोडला जातो. जमीन भुसभुशीत होते.

सबसॉयलरचा फाळ मजबूत असल्याने जमिनीतील कठीण थर फुटला जातो. सबसॉयलरचा पहिला भाग म्हणजे कटिंग एज, हा जमिनीच्या पृष्ठभागावरून सबसॉयलर आत जाण्यासाठी मदत करतो. दुसरा महत्त्वाचा म्हणजे फाळ.

याची लांबी अडीच फुटापर्यंत असते. हे दोन्ही एका फ्रेमला जोडलेले असतात. ही फ्रेम ट्रॅक्टरच्या थ्री पॉईंटला जोडली जाते. सबसॉयलरचा फाळ कठीण जमीन विभागतो.

सबसॉयलरचे प्रकार

सबसॉयलरचे प्रकार : हे वर्गीकरण हे फाळाच्या संख्येनुसार, आकारमानानुसार आहेत.

फाळांची संख्या : यामध्ये एक फाळ, दोन फाळ, तीन फाळ, पाच फाळ, सात फाळ आणि नऊ फाळ असलेला सबसॉयलर उपलब्ध आहे. एक फाळ सबसॉयलर सोडून बाकी सबसॉयलरमध्ये एक नवीन जोडणी दिलेली असते. यामुळे खोल नांगरटीमधून निघालेली मातीची ढेकळे फोडली जातात.

फाळाचा आकार : जमिनीच्या स्थितीनुसार आणि प्रकारानुसार वेगवेगळ्या आकाराचे सबसॉयलर वापरावेत. जमीन खूपच खडकाळ असेल तर अशा

वेळेस आपल्याला कर्व्ह सबसॉयलरचा वापर करावा लागतो.

फाळाचे कंपन : सिंगल टाइन सबसॉयलरमध्ये दोन प्रकार आहेत. एका प्रकारामध्ये फाळ हा कंपन करतो आणि दुसऱ्या प्रकारामध्ये फाळाचे कंपन होत नाही.

डॉ. प्रियंका खोले, ७७९८१६५०४९ (विषय विशेषज्ञ, कृषी अभियांत्रिकी विभाग, कृषी विज्ञान केंद्र, सगरोळी, जि. नांदेड)