Orange Farming Management:

शेतकरी नियोजन । पीक : संत्रा

शेतकरी : राहुल सुरेशपंत कविटकर

गाव : देऊरवाडा, ता. चांदूरबाजार, अमरावती

एकूण शेती : एकूण ११ एकर (१३०० संत्रा झाडे)

काजळी आणि देऊरवाडा शिवारात राहुल कविटकर यांची ११ एकर शेती आहे. त्यापैकी राहुल यांचे नावे पाच एकर, तर वडील सुरेशपंत यांच्या नावे सहा एकर शेती आहे. या दोन्ही शिवारातील व्यवस्थापन राहुल स्वतः पाहतात. संपूर्ण क्षेत्रामध्ये संत्रा लागवड आहे. त्यापैकी राहुल यांच्याकडील एका शिवारातील ६०० झाडे दहा वर्षाची, तर १०० झाडे १५ वर्षाची आहेत.

वडीलांच्या नावे असलेल्या शिवारात १२ व १६ वर्षे जुनी लागवड आहे. बागेत आंबिया बहारातून फळ उत्पादन घेण्यावर भर असतो. आंबियाची फूट न झाल्यास उन्हाळ्यात बाग ताणावर सोडत मृग बहारातील फळे देखील प्रसंगी घेतली जातात. उत्पादित संत्र्याची व्यापाऱ्यांना थेट बाग देत विक्री केली जाते. त्यामुळे विक्रीवेळी जास्त त्रास होत नसल्याचे राहुल सांगतात.

सिंचन व्यवस्थापन

शिवारात विहीर आणि बोअरवेलचा पर्याय सिंचनकामी आहे. दोन झाडांमध्ये १६ फूट अंतर आहे. त्यामध्ये मिनी ट्रॅक्‍टरच्या सहाय्याने बागेत सिंचनासाठी पाच फुटांचे दांड काढले आहेत. दोन्ही झाडांच्या मध्यात हे दांड असल्याने सिंचन योग्य पद्धतीने करणे शक्य होते.

संत्रा झाडे पाण्याद्वारे पसरणाऱ्या रोगांसाठी अत्यंत संवेदनशील असतात. त्यामुळे पाणी देण्यासाठी अनेक प्रकारचे प्रयोग केले जातात. प्रयोगाअंती दांड पद्धतीने पाणी देण्यात सातत्य राखले आहे. या माध्यमातून कीड-रोगांवर नियंत्रण मिळविणे शक्य झाले आहे. जमीन भारी असल्याने जास्त पाणी देण्याची गरज भासत नाही, असे राहुल सांगतात.

२५ डिसेंबरच्या दरम्यान पहिल्यांदा पाणी देत बागेचा ताण तोडला. या काळात थंडीचे प्रमाण जास्त असल्याने सिंचन केल्यानंतर जमीन लवकर सुकत नाही. त्यामुळे दुसरे पाणी २५ दिवसांनी देण्यात आले. वातावरणाची स्थिती पाहून सिंचन करण्यावर भर राहतो. पुढील २० ते २५ दिवसांनी तिसरे पाणी देण्याचे नियोजन आहे.

अन्नद्रव्ये व्यवस्थापन

एक वर्षाआड बागेला शेणखताची मात्रा दिली जाते. एका झाडाला दोन टोपली शेणखत असा डोस दिला जातो. पहिले पाणी देतेवेळी, १८ः१८ः१० हे खत, निंबोळी पेंडची मात्रा प्रति झाड प्रमाणे देण्यात आली. त्यानंतर कोणत्याही खतांचा डोस दिला नाही. पहिले पाणी देताना १०ः२६ः२६ हे खत देण्याचे नियोजन असते. मात्र ते उपलब्ध नसल्याने १८ः१८ः१० हे खत देण्यात आले, असे राहुल सांगतात.

आगामी नियोजन

कीड-रोगांसाठी बागेचे निरिक्षण करण्यात आले. बागेत मावा, तुडतुडे रसशोषक किडीचा प्रादुर्भाव दिसून येत होता. नियंत्रणासाठी रासायनिक कीटकनाशकांची फवारणी घेण्यात आली आहे.

बाग सध्या फुलांचे रूपांतर फळात होण्याच्या स्थितीत आहे. आगामी काळात लहान आकाराची फळधारणा टिकवून ठेवण्यासाठी प्रयत्न केले जातील.

मावा, फुलकिडे, तुडतुडे याच्या नियंत्रणासाठी तिसरी फवारणी करण्याचे नियोजित आहे.

बागेत तणांचा प्रादुर्भाव चांगलाच वाढला आहे. तण नियंत्रणासाठी तणनाशक फवारणी घेण्याचे नियोजनात आहे.

आगामी काळात बागेतील ओलाव्याचा अंदाज घेऊन सिंचन करण्यावर भर दिला जाईल. तापमानात वाढ होत असल्याने पाण्याचे काटेकोर नियोजन केले जाईल.

झाडांच्या आळ्यात आच्छादन केले जाईल.

- राहुल कविटकर, ९९६०६४४६३४

(शब्दांकन : विनोद इंगोले)