हरितगृह उभारणीसाठी आवश्यक तांत्रिक बाबी कोणत्या?

हरितगृहामध्ये (Ployhouse) प्रामुख्याने स्टीलचा सांगाडा, आच्छादन साहित्य, पाणी जाण्यासाठी गटर व वायुविजन यंत्रणा; तसेच हवामान नियंत्रण यंत्रणा बसविलेल्या असतात. हरितगृहाची निर्मिती करण्यासाठी पुढील आवश्‍यक तांत्रिक बाबींचा अवलंब करावा.

- खांबासाठी पक्का पाया घेतलेला असावा. खड्ड्याचा आकार १.५ बाय १.५ बाय २ फूट असावा. त्यात मधोमध फाउंडेशन पाईप पासून त्यात होल्ड फास्ट बार टाकून काँक्रीट भरावे. काँक्रीट भरताना सिमेंट, वाळू व खडीचे प्रमाण १:४:८ याप्रमाणे घ्यावे.

- छताला ठेवण्यात येणारे व्हेट ०.८ ते १ मीटर उंचीचे असावे. व्हेंन्ट ची दिशा पूर्व किंवा उत्तर असावी. हरितगृहाच्या एका कंपार्टमेंटची रुंदी ८ मीटर पेक्षा जास्त नसावी. दोन कंपार्टमेंट मध्ये छताच्या पॉलिथिन फिल्म वरील पावसाचे पाणी वाहून नेण्यासाठी जीआय पत्र्याचेच गटर असावे, छतासाठी लागणारी फिल्म अल्ट्राव्हायोलेट प्लास्टिकची असावी व त्याची जाडी 200 मायक्रॉन असावी.

- फिल्म वापरताना इतर निकष मानांकन प्रमाणे असावेत. साधारणपणे एक किलो फिल्ममध्ये ५.३ चौरस मीटर क्षेत्र अच्छादता येते.

- फिल्मची पारदर्शकता उच्च दर्जाची ८० ते ८५ टक्के असावी. पॉलिथिन फिल्मची फिटिंग अल्युमिनियम चैनल पट्टीमध्ये जीआय स्प्रिंग च्या साह्याने करावी.

- चारही बाजूने वायुविजन साठी ३ मीटर उंचीची जागा ठेवावी. ती रात्रीच्या वेळी कर्टनच्या साहाय्याने बंद करण्याची सोय ठेवावी.

- हरितगृह उभारणीसाठी वापरण्यात येणाऱ्या साहित्यापैकी ज्या साहित्याचे आय एस आय किंवा बी आय एस मानके निश्चित करण्यात आलेली आहेत. ते साहित्य मानकाप्रमाणे असणे आवश्यक आहे.

- हरितगृहाची उंची कोकण, मराठवाडा व पश्चिम महाराष्ट्र करिता सहा मीटर आणि खानदेश व विदर्भाकरिता ६.५० मीटर आहे.

- हरितगृहाच्या फाउंडेशन पाईपचा आकार ७ एम एम व कॉलमचा आकार ७६ एम एम ठेवावा.

हरितगृह उभारणीसाठी निश्चित केलेले खर्चाचे मापदंड

- हरितगृहाच्य नैसर्गिक वायूविजन व वातावरण नियंत्रित प्रकारच्या हरितगृहाच्या उभारणीसाठी आकारमानानुसार व विविध मॉडेल नुसार अनुदान देय आहे.

- प्रति चौरस मीटर क्षेत्रासाठी येणाऱ्या खर्चाचे महत्तम दंडाप्रमाणे आलेला खर्च किंवा प्रत्यक्ष लाभार्थीने केलेला खर्च यापैकी जो कमी असेल त्या खर्चाच्या ५० टक्के अनुदान देय आहे.

स्त्रोत ः कृषिदर्शनी ः महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ, राहुरी