कपाशीतील आकस्मिक मर रोग नियंत्रणासाठी उपाययोजना

पेरणीनंतर ४५ ते ६० दिवसामध्ये कपाशी पीक असून, बहुतांश ठिकाणी पाते आणि फुले धरण्याच्या अवस्थेमध्ये पीक आहे. यावर्षी पाऊस भरपूर प्रमाणात पडत असला तरी त्याचे वितरण अनियमित आहे. ज्या ठिकाणी पाऊस भरपूर आहे, तिथे कपाशीच्या झाडांची वाढ जोमात झालेली दिसत आहे. ऑगस्ट महिन्यात अनेक ठिकाणी होत असलेल्या संततधार पावसामुळे बऱ्याच शेतांमध्ये पावसाचे पाणी साठलेले आढळून येत आहे. सतत पडणारा पाऊस, ढगाळ वातावरण, पाण्याचा निचरा योग्य प्रकारे न होणारी जमीन अशा कारणांमुळे जमिनीत पाणी फार काळ साचून राहते. अशा ठिकाणी काही प्रमाणात झाडे पिवळी व मलूल पडून आकस्मिक मर रोगांची लक्षणे दिसून येत आहेत. आकस्मिक मर रोगाच्या (पॅराविल्ट) प्रादुर्भावामुळे कापूस उत्पादकांमध्ये चिंतेचे वातावरण निर्माण झाले आहे. वास्तविक अनेक रोगकारक घटकांमुळे दिसून येणाऱ्या मर रोगाच्या तुलनेत आकस्मिक मर रोग हा तुरळक प्रमाणात दिसतो. रोगाचे प्रमाण आणि त्यामुळे उत्पादनावर होणारे नेमका परिणाम मोजणे अवघड ठरते.

आकस्मिक मर रोगाची कारणे

लक्षणे

एकात्मिक व्यवस्थापन ः

डॉ. शैलेश गावंडे, ९४०१९९३६८५ (वनस्पती रोगशास्त्र, पीक संरक्षण विभाग, केंद्रीय कापूस संशोधन संस्था, नागपूर.)