Banana Cultivation : केळी सल्ला

मृग बागेतील केळी गर्भावस्थेत आहेत. कांदेबाग लागवड बाल्य अवस्थेत आहे. काही भागांमध्ये तापमानाचा पारा १० अंश सेल्सिअसच्या खाली आला आहे. केळीच्या वाढीसाठी १६ ते ४० अंश सेल्सिअस तापमान आवश्यक असते. वातावरणातील तापमान १० अंश सेल्सिअसच्या खाली असेल, तर त्याचा केळी वाढीवर अनिष्ट परिणाम होतो. 

थंडीचा परिणाम लागवडीवर परिणाम उतिसंवर्धित रोपे रुजण्यासाठी होण्यासाठी १६ ते ४० अंश सेल्सिअसच्या दरम्यान तापमान लागते. सध्या कांदेबाग लागवड झालेली असेल. परंतु लागवडीस जसजसा उशीर होईल, तसतशी थंडी वाढल्याने रोपांच्या वाढीवर अनिष्ट परिणाम होतो. 

मुळांवर परिणाम  उतिसवंर्धित रोपाची कांदेबाग लागवड झालेली आहे. पण कमी तापमानामुळे मुळांची संख्या व लांबी कमी होते. तसेच कमी तापमानामुळे मुळांच्या अन्न व पाणी घोषणाच्या कार्यक्षमतेवर विपरीत परिणाम होतो. 

पानांवर होणारा परिणाम 

झाडाच्या वाढीवर होणारा परिणाम कमी तापमानामुळे झाडाची वाढ मंदावते, वाढ कमी झाल्यामुळे केळफूल बाहेर पडण्यास उशीर लागतो. परिणामी, केळी निसवण्याचा कालावधी लांबतो. त्यामुळे एकूण उत्पादन खर्च वाढतो. 

बुंधा आणि घडावर होणारा परिणाम कमी तापमानामुळे केळीचा बुंधा व घडाच्या दांड्यावर काळपट तपकिरी चट्टे दिसून येतात. हे चट्टे वाढत जातात आणि घड सटकतो. ज्यादा थंडीमुळे घडांची वाढ मंदावलेली दिसून येते. 

फळवाढीवर होणारा परिणाम  थंडीच्या काळात घडातील केळीची वाढ फार हळूवार होते. परिमाणी, घड पक्व होण्याचा कालावधी ३० ते ४० दिवसांनी वाढतो. त्यामुळे घड कापणीस वेळ लागतो. 

थंडीचा परिणाम टाळण्यासाठी उपाययोजना 

करपा रोगनियंत्रण  हा रोग सरकोस्पोरा मुसी बुरशीमुळे होतो. रोगाचे प्रमुख लक्षण म्हणजे केळीच्या खालील ४ ते ५ पानांवर सुरुवातीला लहान-लहान पिवळसर लंबगोलाकार ठिपके पडतात. हे ठिपके मोठे होऊन आतील भाग तपकिरी काळपट रंगाचा होतो. नियंत्रण ः फवारणी प्रति लिटर पाणी प्रोपीकोनॅझोल (२५ ईसी) १ मिलि किंवा कार्बेन्डाझिम (५० डब्ल्यूपी) १ ग्रॅम  द्रावणात १ मिलि स्टिकर मिसळावा.  १५ दिवसांच्या अंतराने दुसरी फवारणी करावी. 

- डॉ. एस. व्ही. धुतराज,  ७५८८६१२६३२ (केळी संशोधन केंद्र, नांदेड)