परदेशी भाज्यांच्या लागवडीचा प्रयोग

बीड येथील सौ.के.एस.के.(काकू) कृषि महाविद्यालयात परदेशी भाज्यांची लागवड प्रायोगिक तत्त्वावर करण्यात आली. त्यात चायनीज कोबी, ब्रुसेल्स स्प्राऊट व नवलकोल यांचा समावेश होता. या लागवडीला परिसरातील शेतकऱ्यांनी भेट देऊन तंत्र समजून घेतले. परदेशी भाजीपाला लागवडीतून शेतकऱ्यांना नव्या पिकांचे पर्याय उपलब्ध होणार आहे. चायनीज कोबी व नवलकोल यांचा सॅलड म्हणून तर ब्रुसेल्स स्प्राऊट भाजीसाठी वापरली जातात. यामध्ये क जीवनसत्त्व आणि प्रथिने जास्त प्रमाणात असतात.  लागवडीचा हंगाम व जमीन ही कोबीवर्गीय पिके असून, त्यांना थंड हवामानाची आवश्यकता असते. सरासरी १५ ते २० अंश सेल्सिअस तापमान अतिशय पोषक असते. या पिकासाठी पाण्याचा योग्य निचरा होणारी आणि सुपीक जमीन निवडावी. रोपे तयार करणे  प्लॅस्टिक ट्रेमध्ये ऑक्टोबर महिन्याच्या शेवटच्या आठवड्यात बियांची पेरणी करावी. नवलकोलच्या एक हेक्टर लागवडीसाठी १ किलो तर रेड कोबी, ब्रुसेल्स स्प्राऊटसाठी ४०० ते ५०० ग्रॅम बियाणे लागते. या पिकाची लागवड थेट बियाणांची पेरणी करूनसुद्धा करता येते. गादी वाफे तयार करणे  शेडनेट गृहात प्रत्येक पिकासाठी एक गुंठा जागेवर एक मीटर रुंद व १५ सेंमी उंचीचे गादी वाफे तयार करावे. वाफे तयार करण्यापूर्वी मातीमध्ये चांगले कुजलेले शेणखत व पाण्याचा चांगला निचरा होण्यासाठी लाल माती मिसळावी. रोपांची पुनर्लागवड रोपे तीन ते चार पानावर असताना म्हणजे तीस ते चाळीस दिवसांनी रोपाची गादी वाफ्यावर नोव्हेंबर महिन्यात म्हणजे हिवाळी हंगामात पुनर्लागवड करावी.  लागवडीचे अंतर  नवलकोल ३० x२० सेंमी, चायनीज कोबी ४५ x ६० सेंमी व ब्रुसेल्स स्प्राऊट ६० x ६० सेंमी अंतरावर लागवड करावी. आंतरमशागत 

खते व पाणी व्यवस्थापन 

किडी व रोगांचा प्रादुर्भाव  रेड कोबी व नवलकोल पिकावर मुख्यत: मोहरीवरील काळी माशी या किडीचा प्रादुर्भाव दिसून येतो. ही बारीक जाडसर काळपट रंगाची माशी आहे. ती पानांच्या पेशीत अंडी घालते. त्यातून काळसर रंगाच्या अळ्या बाहेर पडतात. त्या अळ्या कोवळी पाने खातात. पूर्ण गड्डा खाऊन टाकतात. या किडीच्या नियंत्रणासाठी ५ टक्के निंबोळी अर्क व दशपर्णी अर्क यांच्या दहा दिवसाच्या अंतराने दोन फवारण्या पुरेशा होतात. कोबीवरील चौकोनी ठिपक्याचे फुलपाखरू, पानावर जाळी विणणाऱ्या अळ्या, मावा, गड्डा पोखरणारी अळी इ. किडींचा प्रादुर्भाव होऊ शकतो. त्याच प्रमाणे रोपे कोलमडणे, काळी कूज, केवडा, करपा, भुरी इ. रोग या पिकात आढळतात.  काढणी 

प्रयोगाचे निष्कर्ष डॉ. के. एस. के. (काकू) कृषी महाविद्यालयामध्ये प्रत्येकी एक गुंठा एवढ्या जागेत परदेशी भाज्यांची लागवड करण्यात आली होती.   या प्रयोगामागील उद्देश 

या प्रयोगात चायनीज कोबी १२० किलो, ब्रुसेल्स स्प्राऊट ८० किलो आणि नवलकोल १५० किलो इतके उत्पादन मिळाले. त्यास ३० ते ४० रुपये प्रतिकिलो बाजारभाव मिळाला. संपर्क- बी. बी. तांबोळकर, ९८२३८२८६४५  पी. बी. मांजरे, ८८८८३४८०५० (सहाय्यक प्राध्यापक, सौ.के.एस.के.(काकू) कृषी महाविद्यालय, बीड.