Project Delay Issue: स्मार्ट (SMART) प्रकल्पाची घोषणा झाली तेव्हा अनेक शेतकऱ्यांना वाटले होते, की एका नवीन अध्यायाची सुरुवात झाली आहे. बाळासाहेब ठाकरे कृषी व्यवसाय व ग्रामीण परिवर्तन (स्मार्ट) प्रकल्प, जागतिक बँकेच्या पाठिंब्याने राबविला जातो. या प्रकल्पाने शेतकरी उत्पादक कंपन्यांना (FPC) आधुनिक पायाभूत सुविधा, प्रक्रिया युनिट्स आणि बाजारपेठेत चांगली पोहोच देण्याचे वचन दिले होते. .साध्या भाषेत सांगायचे, तर हे उत्पादकांना कच्चा माल विकण्यापलीकडे नेऊन मूल्यसाखळीत उतरण्यास मदत करणार होते. आम्ही आशेने सहभागी झालो, जरी यासाठी कर्ज घ्यावे लागले. आम्हाला वाटले की जोखीम घेण्यासारखी आहे कारण बक्षिसे मोठी होती. एका शेतकरी उत्पादक कंपनीला मंजूर झालेला पाच कोटींचा प्रकल्प शेकडो शेतकऱ्यांचे आयुष्य बदलू शकतो..SMART Agri Project: ‘स्मार्ट’ पाऊल पुढे पडो.चार वर्षांनंतर, यातील बहुतेक प्रकल्प अपूर्णच राहिले आहेत. इमारती अर्धवट बांधलेल्या उभ्या आहेत, मशिनरी विलंबित किंवा बिघडलेली आहे, आणि शेतकरी अजूनही वाट पाहत आहेत. प्रकल्प वेगाने पुढे जाण्याऐवजी स्वतःच्याच प्रक्रियेत अडकून पडला आहे. निविदा प्रणाली ही सर्वांत मोठी अडथळा आहे. कागदावर ते न्याय्य वाटते. ऑनलाइन बोली मागवा आणि सर्वांत कमी दराने बोली लावणाऱ्याला काम द्या..पण व्यवहारात हे सर्वात खालच्या पातळीवरची स्पर्धा बनली आहे. विक्रेते अवास्तविकपणे कमी दर मांडतात, करार जिंकतात आणि नंतर निकृष्ट किंवा दर्जाहीन उपकरणे पुरवतात. गुणवत्तेची काळजी घेणारे प्रामाणिक पुरवठादार बाजूला ढकलले जातात. काही जिल्ह्यांत, तेच विक्रेते पुन्हा पुन्हा निविदा जिंकत राहतात, ज्यामुळे असे प्रश्न निर्माण होतात ज्यांची उत्तरे कोणीही देत नाही..लवचिकता का नाहीप्रत्येक मंजूर प्रकल्पासाठी शेतकरी उत्पादक कंपनीला स्वतःचा वाटा गुंतवणूक म्हणून आणावा लागतो, बहुतेक वेळा मोठ्या कर्जाने. म्हणजेच महिन्याला लाखो रुपयांचे हप्ते, पण प्रकल्प रखडल्यामुळे या हप्त्यांसाठी कोणतेही उत्पन्न नाही. जो ट्रॅक्टर येतच नाही त्यासाठी महिनों महिने पैसे देत राहण्याची कल्पना करा. काही शेतकरी आधीच या ओझ्याने बुडत आहेत, आणि भीती आहे की आणखी अनेकांचे तसे होईल. पूर्ण महाराष्ट्रात १०७१ कंपन्यांना मंजुरी दिल्या आहेत..SMART Project : ‘स्मार्ट’मधून शेतकरी बनतोय उद्योजक.परंतु प्रोजेक्ट समाप्तीकडे वाटचाल करत असताना देखील फक्त १० टक्के कंपन्यांच्या पूर्ण काम झालेले आहे. परंतु ९० टक्के कंपन्या अजून मशिन आणि यांत्रिकीकरण प्रणाली मुळे अडकलेले आहेत. दिवसेंदिवस शेतकरी उत्पादक कंपन्या कर्जबाजारी होत आहेत आणि असेच राहिले तर पुढील काही दिवसांत उत्पादक कंपन्यांच्या शेतकऱ्यांना किंवा संचालकांना आत्महत्येचे दिवस देखील येऊ शकतात. शेतकरी नियमांच्या विरोधात नाहीत. मॅग्नेट आणि पीएमएफएमई सारख्या इतर योजनांनी लवचिकता दाखवली आहे, मग स्मार्टने का नाही?.आमच्या मागण्यावेळेत प्रकल्प पूर्ण करणे, जेणेकरून शेतकऱ्यांना वर्षांऐवजी महिन्यांत परिणाम दिसतील. विक्रेता निवडीत लवचिकता, कडक गुणवत्ता तपासणीसह, टेंडर पद्धत वगळणे, केवळ सर्वांत कमी बोली लावणाऱ्याला आंधळेपणाने करार न देता शेतकऱ्यांना अधिकार देणे जेणेकरून जलद गतीने प्रकल्प पूर्ण होतील आणि हीच मागणी जे पूर्वी शेतकरी उत्पादक कंपन्या करत होते, यातील समस्या पाहून आता जिल्हा आणि विभागाचे अधिकारीदेखील करत आहेत या मागणीला न्याय द्या..ऑनलाइन टेंडरमध्ये खूप चालाक पद्धतीने काही अधिकाऱ्यांच्या संबंधित कंपन्या L1 येऊन टेंडर मिळवत आहेत, मुळात टेंडर पद्धत बंद करणे आणि असे अधिकारी शोधून त्यांच्यावर योग्य ती कार्यवाही करायला हवी. प्रत्येक टप्प्यावर जबाबदारी, पारदर्शकता आणि गतिशील निर्णय हवेत, जेणेकरून शेतकऱ्यांना कळेल की त्यांच्या त्यागाचा आदर केला जातो. ‘सिंगल विंडो सिस्टीम’ अधिकाऱ्यांनी काम करावे जेणेकरून टिपिकल शासकीय प्रणाली म्हणजे महिनोन्महिने फाइल टेबलांवर धूळ खात पडून राहणार नाहीत. प्रत्येक प्रोजेक्ट ला ट्रान्स्फॉर्मरची गरज आहे, तरी त्या त्या जिल्ह्यातील एफपीसी ना डीपीडीसी मधून खर्च करून ट्रान्सफॉर्मर एका महिन्याचा आत मंजुरी देण्यात यावे..कृतीची हाकअजून उशीर झालेला नाही. तातडीच्या दुरुस्त्यांनी स्मार्ट अजूनही आपल्या नावाप्रमाणे वागू शकतो. पण जर काहीच बदलले नाही, तर हा प्रकल्प परिवर्तन म्हणून नाही तर महाराष्ट्राच्या गावांत धूळ खात पडलेले आणखी एक मोडलेले वचन म्हणून आठवला जाईल. या अडचणींवर तातडीने तोडगा काढला गेला, तर स्मार्ट प्रकल्प पुन्हा त्याच्या मूळ ध्येयाशी जोडला जाईल. शेतकरी उत्पादक कंपन्यांचे कर्जमुक्तीचे मार्ग खुले होतील, वेळेत प्रक्रिया युनिट्स कार्यान्वित होतील, बाजारपेठेत दर्जेदार पोहोच मिळेल. मॅग्नेट आणि पीएमएफएमई सारख्या यशस्वी प्रकल्पांप्रमाणे स्मार्ट देखील शेतकरी उत्पन्न दुप्पट करण्याच्या दृष्टीने योगदान देऊ शकेल.- एक ॲग्रोवन वाचक.ॲग्रोवनचे सदस्य व्हाशॉपिंगसाठी 'सकाळ प्राईम डील्स'च्या भन्नाट ऑफर्स पाहण्यासाठी क्लिक करा.Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम , टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.
