Cotton Cultivation Decline: दरांवर दबाव, बोंड अळीमुळे कापूस पीक कमी

Jalgaon News: खानदेशात कापूस दरांवर सतत दबाव आहे. तसेच दरांबाबत अनेक अफवाही आहेत. पिकात गुलाबी बोंड अळीदेखील वाढली आहे. यामुळे २०२५-२६ च्या हंगामात कापूस लागवडीत मोठी घट दिसत आहे. 

कापूस पीक नुकसानकारक ठरत आहे. पिकात वेचणीचा खर्च वाढत आहे. मजुरांची समस्या असते. यात दर कमीच आहेत. सरत्या हंगामात (२०२४) नोव्हेंबरच्या  सुरुवातीला दर कमी होते. मध्यंतरी दर सात हजार रुपये प्रतिक्विंटलवर होते. परंतु नोव्हेंबरच्या अखेरीस दर सतत कमी झाले. सध्या किंवा मागील काही दिवसांपासून दर अस्थिर असल्याने शेतकऱ्यांनी कापूस पीक लागवडीसंबंधी नियोजन स्थगित केले आहे.

खानदेशात कापूस लागवड मे मध्ये सुरू होते. त्याची तयारी शेतकरी याच महिन्यात किंवा एप्रिलमध्ये करतील, अशी अपेक्षा होती. परंतु शेतकऱ्यांत यंदा कापूस लागवडीबाबत उत्साह दिसलाच नाही. यामुळे कापूस बियाणे विक्री कमी झाली. २०२४-२५ मध्ये कापूस दर कमी होते. उत्पादनही फारसे दिसत नसल्याने या खरिपात कापसाऐवजी पपई, केळी, तूर, भाजीपाला पिकांकडे शेतकरी वळले आहेत. २०२३-२४ मध्येही कापसाला कमी दर मिळाले होते. यंदाही बाजार अस्थिर आहे.

शिवाय मजुरी वाढली आहे. कापूस पिकात गुलाबी बोंड अळीचा प्रकोप वाढल्याने वेचणीवर हवा तेवढा कापूस येत नाही. बोंडे व्यवस्थित उमलत नाहीत. त्यात कचरा, किडीही येतात. यामुळे कापसाचा दर्जाही घसरतो. बाजारात तेजी नसल्याने फरदड कापूस घेण्यासंबंधी खरेदीदार उत्साह दाखवीत नाहीत. यात शेतकऱ्यांचे नुकसान होते. कारण फरदड कापूस पिकाचे एकरी फक्त अर्धा क्विंटल उत्पादन सद्यःस्थितीत शक्य आहे. वेचणी व इतर बाबींची मजुरी लक्षात घेऊन किमान चार हजार रुपये खर्च आहे. यामुळे शेतकऱ्यांनी कापूस पीक घेणे टाळले आहे. 

मोठे क्षेत्र घटले

जळगाव जिल्ह्यात पाच लाख ८० ते ८५ हजार हेक्टरवर कापूस पीक घेतले जात होते. परंतु २०२३-२४ मध्ये कापसाची लागवड पाच लाख ६६ हजार हेक्टर झाली. २०२४-२५ मध्ये लागवडीत मोठी घट होऊन क्षेत्र पाच लाख ११ हजार हेक्टरवर खाली आले. तर या म्हणजेच २०२५-२६ च्या हंगामात कापूस लागवड जळगाव जिल्ह्यात चार लाख ७० हजार हेक्टरपर्यंत झाली आहे. खानदेशातील लागवड साडेसात लाख हेक्टरपर्यंत आहे. २०२३ मध्ये खानदेशात कापसाखालील क्षेत्र नऊ लाख हेक्टरपर्यंत होते.