तीस एकरांहून अधिक क्षेत्रात बांबू शेडनेट शेती

तारापूर मोठीवाडी (जि. पालघर) येथील अवघ्या २४ वर्षे वयाचा प्रसाद सावे वडील व काका यांच्या मार्गदर्शनाखाली बांबू शेडनेटमधील विविध प्रकारच्या मिरच्यांची व काकडीची शेती यशस्वीपणे करतो आहे. शेतीचा व्यासंग वाढवत आधुनिक तंत्राचा वापर, बाजारपेठेचा अभ्यास यातून तीस एकरांहून अधिक एकरांवर (भाडेततत्त्वावरील) त्याने प्रयोगशील शेतीचा विस्तार केला आहे. पालघर जिल्ह्यात वाणगाव रेल्वे स्टेशनपासून सुमारे नऊ किलोमीटरवरील तारापूर मोठीवाडी येथे विष्णू मोरेश्वर सावे व बंधू दिलीप सावे यांची संयुक्त कुटुंबाची शेती आहे. कुटुंबातील नव्या पिढीतील व अवघ्या २४ वर्षे वयाचा प्रसाद (विष्णू यांचा मुलगा) शेतीची जबाबदारी वडील व काका यांच्या मार्गदर्शनाखाली समर्थपणे सांभाळतो आहे. प्रसादने हाती घेतली सूत्रे सुरवातीला चिकू, आंबा, नारळ, भाजीपाला, मिरची आदी पिके व्हायची. प्रसादला पहिल्यापासूनच शेतीची आवड होती. बारावीनंतर त्याने कृषी पदविका अभ्यासक्रम कोसबाड येथून पूर्ण केला. शिक्षण घेत असतानाच वडिलांना मिरची शेतीत मदत करायला सुरवात केली. विविध ठिकाणी जाऊन शेती पाहण्याची आवड, व्यासंग यांचा प्रसादला नाद होता. याच भागातील प्रयोगशील शेडनेट शेतीधारक शेतकरी रामचंद्र सावे यांनी वडिलांना मार्गदर्शन केले होते. त्यांचीही शेती अभ्यासली. शिक्षण सुरू असतानाच २०११ च्या सुमारास सावे कुटुंबाने गवताळ पडीक जमीन भाडेकराराने (लीज) घेतली. जमिनीचे सपाटीकरण करून कंपांऊड केले. बोअरवेल, पाइपलाइन, ठिबक केले. शेडनेटमध्ये ढोबळी मिरची लागवड केली. वडिलांना शेडनेट शेतीचा अनुभव पूर्वीचा असला तरी प्रसादनेही गेल्या चार वर्षांच्या काळात अनुभव, कुशलता व तंत्र आत्मसात करून शेडनेट शेतीत युवकांसाठी आदर्श निर्माण केला आहे. सावे कुटुंबाची शेती दृष्टिक्षेपात

पीक व्यवस्थापनाची वैशिष्ट्ये

उत्पादन

दर, मार्केट ऑक्‍टोबरपासून मेपर्यंत म्हणजे आठ महिने पीक शेतात असते. ढोबळीला किलोला १० रुपयांपासून ते ३०, ३२ रुपयांपर्यंत तर विशिष्ट लांबट मिरचीला किलोला ५० रुपये दर मिळतो. ढोबळीत एकरी साडेपाच लाख रुपयांपर्यंत एकूण खर्च येतो. बॉक्स पॅकिंगच्या माध्यमातून स्थानिक व्यापारी माल घेऊन जातात व अन्य राज्यांत विक्री करतात. काकडीला किलोला १५,२० ते ३० रुपयांपर्यंत दर मिळतो. अन्य वैशिष्ट्ये भाडेतत्त्वावरील जमिनीत बांधावर आंबा, चिकू आदी फळांची लागवड केली जाते. जमिनीचा करार संपल्यानंतर जमीन मालकाला सुस्थितीत दिली जाते. त्याचबरोबर झाडांचाही लाभ संबंधित मालकाला मिळतो. -बाजारपेठेतील मागणीचा अभ्यास करून विविध जातींची लागवड. नेदरलॅंडमधील जातींचा वाप. मनुष्यबळाचा कुशलतेने वापर. जमाखर्चाची आणि उत्पादनाची नोंदवही ठेवली आहे. व्यासंग कसा वाढवला? अॅग्रोवनमधील यशकथांचा प्रभाव- प्रसाद अॅग्रोवनचा नियमित वाचक आहे. त्यातील शेतकऱ्यांच्या यशोगाथा तो खास करून वाचतो. त्या प्रेरणेतूनच शेतीत नवे तंत्रज्ञान वापरण्याची उर्मी मिळते. यंदा तो बीएस्सी अॅग्रीच्या शेवटच्या वर्षाला आहे. नाशिक, पुणे, बारामती येथील कृषी प्रदर्शने आवर्जून पाहतो. कृषी विज्ञान केंद्र, कोसबाड यांच्या नेहमी संपर्कात असतो. येथील विषय विशेषज्ञ भरत कुशारे यांचे वेळोवेळी तांत्रिक मार्गदर्शन. पुरस्कार

सहकार्य प्रसादला वडील व काका यांच्यासह आई सौ. रेखा सावे, तसेच घरातील सर्वांचेच मार्गदर्शन मिळते. वडिलांनाही प्रगतिशील शेतकरी भानुदास सावे व धनंजय पाटील यांचे सहकार्य मिळाले आहे. संपर्क- प्रसाद सावे-९६३७८२२३३५ भरत कुशारे- ९८५०२६०३५५ (लेखक कृषी विज्ञान केंद्र, कोसबाड हिल, पालघर येथे विषय विशेषज्ञ आहेत.)