देशी गायींचे चांगले व्यवस्थापन करून या गाईंच्या संगोपनाबाबत जनजागृतीचे काम खेबवडे (जि. कोल्हापूर) येथील अरुण पाटील करत आहेत.

पाटील यांनी १९९५ पासून गोपालनास सुरवात केली. त्यांनी पहिल्यांदा कोकणगिड्ड जातीची गाय आणली. त्यानंतर पुढे टप्याटप्याने गीर गाईंची संख्या वाढवत नेली. जादा दूध देणाऱ्या गायीची अपेक्षा न ठेवता शेती आणि आरोग्य संवर्धनाचा दृष्टिकोन समोर ठेऊन पाटील देशी गाईंचे संगोपन करतात. स्वतःच्या गोठ्यात त्यांनी जातीवंत दुधाळ गीर गाई तयार केल्या. सध्या गोठ्यात पाच गीर गाई, दोन गीर वळू, एक कॉंक्रेज गाय आणि दोन वासरे आहेत. या पैकी एक गीर गाय दहाव्या वेताची आहे. सध्या तीन गीर गाई दुधात आहेत. दोन गाई गाभण आहेत. सध्या दररोज २२ लिटर दूध संकलन होते. दूध विक्रीपेक्षा तूप विक्रीवर त्यांचा भर आहे. अरुण पाटील यांचा देशी गायींच्या व्यवस्थापनाचा चांगला अभ्यास आहे. देशी गायींपासून दुग्धोत्पादन, प्रक्रिया उत्पादने आणि त्याला बाजारपेठेत मिळणारा दर याचे गणित घालून ही गाय आर्थिकदृष्ट्या कशी फायदेशीर ठरू शकते, याबाबत शेतकऱ्यांना ते मार्गदर्शन करतात.  

गाईंचे व्यवस्थापन   

तूप विक्रीतून वाढविला नफा   अलीकडे गोपालक फक्त दुधाच्या विक्रीसाठी देशी गायीचे पालन करतात. मात्र पाटील यांनी दुधाएेवजी तूप निर्मितीकरून त्याच्या विक्रीवर भर दिला आहे. सरासरी २७ लिटर दुधापासून एक किलो तूप तयार होते. सकाळ व संध्याकाळच्या धारा काढल्यानंतर चुलीवर दूध तापविले जाते. सायंकाळी विरजण लावले जाते. विरजण झाल्यानंतर यांत्रिक रवीद्वारे ताक घुसळून लोणी काढले जाते. प्रति किलोस २२०० रुपये या प्रमाणे तुपाची विक्री होते. ग्राहक घरी येऊन तूप घेऊन जातात. महिन्याला सुमारे ३५ किलो तूप तयार केले जाते. तूप विक्रीतून वीस टक्के नफा रहातो, असे पाटील सांगतात.

संपर्क : अरुण पाटील, ८२७५२६७९३५