Tractor Export : देशातील शेतकऱ्यांना खरीप हंगामात पावसाने साथ दिली. त्यामुळे आर्थिक वर्ष २०२४-२५ मध्ये देशांतर्गत ट्रॅक्टर विक्रीत ८ टक्के वाढ झाली आहे. तसेच ट्रॅक्टरच्या निर्यातीसह उत्पादनात वाढ झाली आहे, असं ट्रॅक्टर अ‍ॅण्ड मेकॅनायझेशन असोसिएशनची आकडेवारीवर स्पष्ट झालं आहे.

खरीपात मॉन्सूनच्या पावसाने साथ दिल्याने शेतकऱ्यांच्या पिकांची वाढ चांगली झाली. देशातील बहुतांश जलाशय पूर्ण क्षमतेने भरल्यामुळे रब्बी हंगामात पाण्याची टंचाई निर्माण झाली नाही. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी ट्रॅक्टर खरेदीला पसंती दिली. परंतु देशातील प्रमुख शेतीमालाचे पडलेल्या दरामुळे शेतकऱ्यांची आर्थिक कोंडी आता पाहायला मिळत आहे. परिणामी शेतकऱ्यांकडून ट्रॅक्टरचे हप्ते लांबणीवर पडल्याचं शेतकरी सांगतात.

देशातील २०२३-२४ या आर्थिक वर्षात मॉन्सूनने साथ दिली नव्हती. त्यामुळे ट्रॅक्टरची विक्री ८ टक्क्यांनी घटली होती. परंतु २०२४-२५ मध्ये मॉन्सूनमध्ये पावसाने दमदार हजेरी लावून शेतकऱ्यांना दिलासा दिला. त्यामुळे उत्पादकता काहीशी सुधारली. परिणामी सणांच्या काळात शेतकऱ्यांनी ट्रॅक्टर खरेदीला पसंती दिल्याचं चित्र पाहायला मिळालं. तसेच देशातील ट्रॅक्टर उद्योगाच्या निर्यातीसह उत्पादनात वाढ झाली आहे. मागील वर्षी देशांतर्गत ट्रॅक्टरच्या उत्पादनात २२ टक्के घट झाली होती. परंतु यंदा मात्र १० लाख ट्रॅक्टर उत्पादनाचा टप्पा उद्योगाने ओलांडला आहे. 

देशांतर्गत ट्रॅक्टरची विक्री आर्थिक वर्ष २०२४ मध्ये ८ लाख ६७ हजार २३७ युनिट्सवर होती. परंतु आर्थिक वर्ष २०२५ मध्ये मात्र ट्रॅक्टरची देशांतर्गत विक्री ९ लाख ३९ हजार ७१३ युनिट्स वर पोहचली आहे. मागील १० वर्षाच्या तुलनेत २०२५ मध्ये देशाच्या पश्चिम, दक्षिण आणि मध्य भागातील जलाशयात पाणीसाठा चांगला राहिला. तसेच रब्बीच्या सुरुवातीला ला निनाला पोषक स्थिती निर्माण झाली. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी टॅक्टर खरेदीकडे मोर्चा वळवला. परिणामी २०२५ च्या आर्थिक वर्षात चौथ्या तिमाहीमध्ये ट्रॅक्टरच्या मागणीत वाढ पाहायला मिळाली होती.

देशात महिंद्रा अ‍ॅण्ड महिंद्रा, सोनालिका ट्रॅक्टर्स, एस्कॉर्ट्स कुबोटा यासारख्या ट्रॅक्टर उत्पादनात अग्रेसर कंपन्या आहेत. २०२५ च्या आर्थिक वर्षात महिंद्राने ट्रॅक्टर विक्रीत १२ टक्के वाढ नोंदवत ४ लाख ७ हजार ९४ युनिट विक्री केली आहे. तर सोनालिका ट्रॅक्टर्सने ७ टक्के वाढीसह १ लाख २३ युनिट्सची विक्री केली आहे. तसेच एस्कॉर्ट्स कुबोटाने १.६ टक्क्यांच्या किरकोळ वाढीसह १ लाख १० हजार ५६३ युनिट्सची विक्री केली आहे. परंतु मार्च महिन्यात मात्र एस्कॉर्ट्स कुबोटाने ट्रॅक्टर विक्रीत १५ टक्क्यांची वाढ नोंदवली आहे. 

मार्चमध्ये सणांच्या मुहूर्तावर ट्रॅक्टरच्या खरेदीला शेतकऱ्यांनी पसंती दिली. मार्च महिन्यात ७९ हजार ९४६ ट्रॅक्टर युनिटची विक्री झाली. मागील वर्षी याच कालावधीत केवळ ६३ हजार ७५५ युनिट्सची विक्री झाली होती. त्यामुळे ट्रॅक्टर विक्रीत वाढीचं चित्र पाहायला मिळालं. तसेच देशात आगामी मॉन्सून हंगामात सरासरी १०३ टक्के पावसाचे संकेत स्कायमेट या खाजगी हवामान संस्थेने दिले आहेत. त्याचाही ट्रॅक्टरच्या विक्रीला आधार मिळू शकतो. त्यामुळे पुढील काळात ट्रॅक्टरची मागणी कायम राहील, असा विश्वास उद्योगाकडून व्यक्त केला जात आहे. 

ट्रॅक्टरची निर्यात मागील वर्षीच्या तुलनेत काहीशी सुधारली आहे. आर्थिक वर्ष २०२४ मध्ये ९७ हजार ८२८ ट्रॅक्टर युनिट्सची निर्यात झाली होती. आर्थिक वर्ष २०२५ मध्ये मात्र ट्रॅक्टर निर्यात ९८ हजार ८१३ युनिट्सच्या घरात पोहचली आहे. तर एकूण ट्रॅक्टर उत्पादन मागील वर्षीच्या ९ लाख ४७ हजार १४३ युनिट्सवरून आर्थिक वर्ष २०२५ मध्ये १० लाख ७ हजार ६६० वर पोहचलं आहे. परंतु २०२३ च्या तुलनेत मात्र उत्पादनात घट झालेली आहे.

दरम्यान, राज्यात खरीप आणि रब्बी हंगामात शेतकऱ्यांच्या प्रमुख शेतीमालाला हमीभावापेक्षा कमी दर मिळाला. त्यामुळे मॉन्सून हंगामात पावसाने साथ देऊनही कमी उत्पन्नामुळे खरेदी केलेल्या ट्रॅक्टरचे हप्ते थकले, असल्याचं राज्यातील शेतकरी सांगतात.