शून्य ऊर्जेवर आधारित शीतकक्षाची उभारणी कमी खर्चात आणि सहज उपलब्ध होणाऱ्या वस्तूंचा वापर करून करता येते. या शीतकक्षाचा वापर फळांचा साठवण कालावधी वाढविण्यासाठी करता येतो. फळांची साठवण कमी तापमान आणि योग्य आर्द्रतेमध्ये केल्यास त्यांचा साठवण कालावधी वाढविणे शक्य आहे.  शीतकक्षातील साठवणुकीमुळे फळे जास्त काळ टिकतात. त्यामुळे फळांची होणारी नासाडी टाळता येते.

फळांची शीतगृहातील साठवण  काढणीनंतर फळांमध्ये काही जैविक आणि रासायनिक क्रिया होत असतात. फळे कमी तापमान व योग्य आर्द्रतेमध्ये साठवल्यास या क्रियांचा वेग मंदावतो. त्यामुळे फळांचा साठवण कालावधी वाढण्यास मदत होते. असे वातावरण तयार करण्यासाठी शीतगृहाची आवश्यकता भासते. शीतगृहाची उभारणी ही अत्यंत महागडी असून ती सर्वसामान्य शेतकऱ्याला आर्थिकदृष्ट्या परवडणारी नसते. त्यांच्यासाठी शून्य ऊर्जेवर आधारित शीतकक्ष उभारणे फायद्याचे ठरते.

शून्य ऊर्जेवर आधारित शीतकक्ष  नवी दिल्लीतील भारतीय कृषी संशोधन संस्थेच्या उद्यानविद्या विभागातील निवृत्त शास्त्रज्ञ डॉ. सुशांतकुमार रॉय यांनी बाष्पीभवनाने थंडपणा या नैसर्गिक तत्त्वावर आधारित शीतकक्ष विकसित केला आहे. या शीतकक्षात कोणत्याही ऊर्जेचा वापर होत नाही. शीतकक्षाची उभारणी कमी खर्चात आणि सहज उपलब्ध होणाऱ्या वस्तूंचा वापर करून करता येते.

शीतकक्ष उभारणीसाठी आवश्‍यक वस्तू  विटा, नदी पात्रातील बारीक वाळू, बांबू, वाळलेले गवत, सुतळी आदी वस्तूची आवश्यकता असते.

शीतकक्षाचा आराखडा आणि उभारणी 

शीतकक्षाचे फायदे

घ्यावयाची काळजी

 - शशिकिरण हिंगाडे, ९८८१२२२१०२ (आदित्य अन्नतंत्र महाविद्यालय, बीड)   - बालाजी मेटे, ९५२७८५३१५३ (के. स. के. अन्नतंत्र महाविद्यालय, बीड)