परभणी येथील कापूस संशोधन केंद्र, मेहबूब बागची स्थापना देशी कापसाचे संशोधन व विस्तार करण्यासाठी सन १९१८ मध्ये निजाम राजवटीत करण्यात आली. या संशोधन केंद्राच्या स्थापनेला आज (ता. ७ डिसेंबर) १०० वर्ष पूर्ण होत आहेत. त्या निमित्ताने झालेल्या संशोधनाचा घेतलेला आढावा.   

मेहबूब बाग येथील कापूस संशोधन केंद्राने मागील १०० वर्षांत केलेल्या संशोधनामुळे देशी कापसाच्या धाग्याची लांबी १७ ते १८ मिमी पासून ३२ मिमीपर्यंत वाढविण्यात यश आले आहे. त्याचबरोबर अधिक उत्पादन व अन्य गुणधर्मात सरस असणारे वाण विद्यापीठ शेतकऱ्यांच्या सेवेत देण्यासाठी सक्षम झाले आहे. यामध्ये डॉ. एल. ए. देशपांडे यांचे संशोधन विशेष उल्लेखनीय आहे.

संशोधन केंद्राच्या उपलब्धी 

जागतिक संशोधन 

भारतातील सर्वप्रथम वाण

(लेखक परभणी येथील वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठाचे  कुलगुरू आहेत.)