सोलापूर : ‘‘द्राक्ष हे संवदेनशील पीक आहे. त्यामुळे द्राक्षाची शरीरक्रिया समजून घेऊनच त्याचे व्यवस्थापन करायला हवे. अलीकडे द्राक्षात संजीवकांचा वापर वाढलेला आहे. या उत्पादनातील तो महत्त्वाचा भाग बनला आहे. पण द्राक्षातील संजीवकांचा नियंत्रित वापर द्राक्षाच्या गुणवत्तेसाठी आवश्‍यक आहे,'' असे मत राष्ट्रीय डाळिंब संशोधन केंद्रातील वरिष्ठ शास्त्रज्ञ डॉ. एस. डी. रामटेके यांनी शनिवारी (ता. ६) येथे व्यक्त केले.

‘सकाळ-ॲग्रोवन`तर्फे आयोजित द्राक्ष-डाळिंब प्रदर्शनातील चर्चासत्रात शनिवारी डॉ. रामटेके यांनी ‘द्राक्षातील सुधारित तंत्रज्ञान व संजीवकांचा वापर'' या विषयावर मार्गदर्शन केले. दुसऱ्या दिवशीच्या या पहिल्या सत्रालाही शेतकऱ्यांचा उत्स्फूर्त प्रतिसाद मिळाला.

 डॉ. रामटेके म्हणाले, ‘‘द्राक्षाच्या छाटणीपासून ते फ्लॉवरिंग आणि सेटिंगपर्यंत संजीवकांचा वापर योग्य पद्धतीने व्हायला हवा. पानगळीसाठी इथ्रेलचा वापर केला जातो. त्याशिवाय रंग येण्यासाठीही वापर होतो. पानगळीसाठी तीन हजार पीपीएमचा डोस द्यायला हवा. किमान साडेसात मिली प्रतिलिटर असे त्याचे प्रमाण असावे. पाण्याचा वापर हा नियंत्रित आणि गरजेनुसार द्यावा.``

‘‘द्राक्षाची छाटणी केलेल्या दिवशी हैड्रोजन सायनामाईड लावावे. त्यात सहा एमएमच्या काडीला ३० एमएल, आठ एमएमच्या काडीला ४० एमएल आणि १० एमएमच्या काडीला ६० एमएल असे प्रमाण ठेवावे. तीन पानाच्या अवस्थेत स्प्रे करू नये. पाच पानाच्या अवस्थेत द्राक्षाचा घड पोपटी रंगाच होतो, त्या वेळी संजीवकांचा वापर विशेषतः जीए दहा पीपीएमने सुरवात करावी. पण जीएच्या फवारणी वेळी पीच कमी करायचा, त्यासाठी फॉस्फेरिक ॲसिड वापरता येईल.

किमान साडेसहा ते सात पर्यंत हा पीच नियंत्रणात असावा. जीएसोबत एखादे फंगीसाईड घ्यावे. त्याचाही लाभ होईल,'' असे डॉ. रामटेके यांनी सांगितले. डॉ. रामटेके म्हणाले, ‘‘द्राक्षामध्ये त्या-त्या हंगामातील वेळेवर केली जाणारी कामे आणि नियोजनाला महत्त्व आहे. कधीही संजीवकांचा वापर भरमसाठ आणि अवेळी करू नये. फ्लॉवरिंगच्या स्टेजला दर दहा-पंधरा दिवसांनी जीए घ्यावा. सेटिंग आणि फ्लॉवरच्या मधल्या काळात जीएची फवारणी करू नये. त्यामुळे घड लहान-मोठे होऊ शकतात.''

दरम्यान, डॉ. रामटेके यांनी द्राक्षातील विविध अवस्था, पान, देठांची शरिक्रिया यासंबंधाने विविध माहिती दिली. शेतकऱ्यांच्या शंकाचे निरसनही केले. ‘ॲग्रोवन`चे बातमीदार सुदर्शन सुतार यांनी त्यांचे स्वागत केले. क्षेत्रीय प्रतिनिधी संदेश कुलकर्णी यांनी आभार मानले.