पुणे : नैर्ऋत्य मोसमी वारे (मॉन्सून) हंगामाची सुरुवात यंदा दमदार झाली. मात्र जुलै महिन्यात धरणाच्या पाणलोटासह राज्याच्या अनेक भागात पावसाने दडी मारली. तर मराठवाड्यासह दुष्काळी पट्ट्यात दमदार पाऊस झाला आहे. जून आणि जुलै या दोन महिन्यांत राज्यात ५६३.९ मिलिमीटर पावसाची नोंद झाल्याचे हवामान विभागातर्फे सांगण्यात आले. जून महिन्यात चांगल्या पावसाची नोंद झाल्याने, जुलैमध्ये खंड पडूनही राज्यात १०५ टक्के नोंद होत पावसाने सरासरी गाठल्याचे स्पष्ट होत आहे. जुलैअखेर नगर जिल्ह्यात सर्वाधिक पाऊस पडला असून, सरासरीपेक्षा (११० टक्के) अधिक पावसाची नोंद झाली आहे. त्यापाठोपाठ औरंगाबाद जिल्ह्यात सरासरीपेक्षा ९३ टक्के अधिक, सोलापूरमध्ये ९० टक्के अधिक, बीडमध्ये ८८ टक्के अधिक पावसाने हजेरी लावली आहे. तसेच जालना जिल्ह्यात सरासरीपेक्षा ५३ टक्के अधिक पाऊस पडला आहे. धुळे जिल्ह्यात ५१ टक्के अधिक, लातूरमध्ये ३९ टक्के, सिंधुदुर्ग ३३ टक्के, उस्मानाबाद ३१ टक्के, जळगाव २९ टक्के, परभणी २६ टक्के, वाशिममध्ये २५ टक्के अधिक पावसाची नोंद झाली आहे. तर विदर्भातील गोंदिया जिल्ह्यात सर्वात कमी म्हणजे सरासरीच्या तुलनेत उणे ४५ टक्के पाऊस पडला आहे. नंदूरबार जिल्ह्यात उणे ३३ टक्के, पालघर उणे २९ टक्के, गडचिरोली उणे २५ टक्के, भंडारा उणे २१ टक्के, अकोला उणे २० टक्के पावसाची नोंद झाली आहे. उर्वरित सर्व जिल्ह्यांत पावसाने सरासरी गाठली असल्याचे हवामान विभागाने म्हटले आहे. मॉन्सूनच्या अखेरच्या टप्प्यात (ऑगस्ट ते सप्टेंबर) देशभरात १०४ टक्के पावसाचा अंदाज हवामान विभागाने वर्तविला आहे. या काळात राज्यातही चांगल्या पावसाची प्रतीक्षा आहे.

घाटमाथ्यावर दडी, दुष्काळी पट्ट्यात यंदा दमदार दरवर्षीच्या हंगामात नवनवीन रंग दाखविणारा मॉन्सून यंदाही काहीसा वेगळा असल्याचे दिसून आले आहे. अति पावसाचा भाग असलेल्या घाटमाथा, प्रमुख धरणांचे पाणलोट क्षेत्र आणि लगतच्या जिल्ह्यात पावसाची दडी आणि दुष्काळग्रस्त जिल्हे म्हणून ओळख असलेल्या मराठवाडा आणि मध्य महाराष्ट्रातील जिल्ह्यांमध्ये मात्र दमदार हजेरी हे मॉन्सूनच्या पहिल्या टप्प्याचे (जून ते जुलै) वैशिष्ट्ये ठरले आहे. मॉन्सून देशभरात पोचल्यानंतर पावसाचा जोर वाढण्यासाठी कमी दाब क्षेत्रासारख्या आवश्यक वातावरणीय प्रणालींची निर्मिती झाली नाही. परिणामी अरबी समुद्रावरील बाष्पाने घाटमाथ्यापर्यंत ओढून आणण्यासाठी वाऱ्यांना अपेक्षित वेग वेग मिळाला नाही. त्यामुळे घाटमाथा आणि लगतच्या भागात पाऊस कमी झाला. तर मराठवाड्यासह पावसाचे प्रमाण कमी असलेल्या भागात वातावरणात स्थानिक बदल होत विजांसह जोरदार पावसाने हजेरी लावल्याचे चित्र पहावयास मिळाले.

हवामान विभागनिहाय पडलेला पाऊस (स्रोत : हवामान विभाग)

१ जून ते जुलैअखेरपर्यंत राज्यातील जिल्हानिहाय पावसाची स्थिती (स्रोत : हवामान विभाग)