सांगली  ः कधीकाळी खाण्यासाठी वापरण्यात येणाऱ्या नागिलीच्या पानांचे आगार असलेल्या आरग पंचक्रोशीतील पानमळे अस्तित्वासाठी संघर्ष करत आहेत. काही शेतकऱ्यांनी तोट्याचे गणित सोसून पानमळे जोपासले आहेत. या आगारात दोन दिवसांपूर्वी पानांचे सौदे सुरू झाले. गेल्या दोन वर्षांपेक्षा चालू हंगामात दर चांगले मिळू लागले आहेत. सध्या १२ हजार पानांना १००० ते ४००० रुपये असा दर मिळत असल्याने हा प्रारंभ पान उत्पादक शेतकऱ्यांना दिलासा देणारा ठरला आहे. 

संपूर्ण महाराष्ट्रात मिरज पूर्व भागातील पाने प्रसिद्ध आहेत. चव, टिकाऊपणामुळे ही पाने अजूनही भाव खाऊन असतात. पंधरा-वीस वर्षांत पानमळ्यांना घरघर लागली. त्यांची जागा ऊस, द्राक्षे, केळी आणि भाजीपाल्याने घेतली. निसर्गाची आणि व्यापाऱ्यांची मनमानी सोसत पानमळे जोपासायचे म्हणजे जोखीमच होती. आरग पंचक्रोशीत पानमळ्यांचे अस्तित्व संपत आले तरी नरवाड, बेडगमध्ये मात्र अजूनही मोठ्या संख्येने पानमळे आहेत.

यापूर्वी पानांचे डाग आणि डप्पी राज्यभरातील विविध शहरांत पाठवले जायचे. तेथे लिलाव किंवा सौदे होऊन शेतकऱ्यांना बिले पाठवली जायची. गेल्या पाच-सात वर्षांत बेडगमध्येच व्यापाऱ्यांनी पानसौदे सुरू केले. त्यांना चांगला प्रतिसाद आहे. पंढरपूर, नागपूर, कोल्हापूर, पुणे, रत्नागिरी, सोलापूर आदी शहरांतून व्यापारी येतात व पाने घेऊन जातात. आता आरगमध्येही सौदे सुरू झालेत. बेडगमधील व्यापाऱ्यांनीच आरगेत प्राथमिक शाळेसमोर दररोज संध्याकाळी लिलाव सुरू केला आहे.

प्रत्येक मंगळवार, गुरुवार व रविवारी ते होतील. प्रारंभप्रसंगी माजी जिल्हा परिषद सदस्य प्रकाश देसाई, मल्लिकार्जुन कंगुणे, बयाजी कोरे, माजी सरपंच एस. आर. पाटील, नितीन खरमाटे, वसंत कोरबू आदी उपस्थित होते. गावातच सौदे सुरू झाल्याने पान उत्पादक शेतकऱ्यांना पानांचे डाग बाहेर पाठवावे लागणार नाहीत. राज्यभरातील व्यापारी गावातच येणार असल्याने समोरासमोर पानांची किंमत ठरेल. तुलनेने चांगला दर मिळेल.