पुणे ः बांगलादेशातील पूरपरिस्थितीच्या नैसर्गिक आपत्तीमुळे (Natural Calamity In Bangaladesh) तांदळाच्या उत्पादनात (Rice Production) घट झाल्यामुळे बांगलादेशने भारताकडून तांदूळ खरेदी (Rice Procurement) वाढवली असून, चीनकडून उपपदार्थांसाठी होणारी तांदळाच्या कणीची मागणी या कारणांबरोबरच जगभरातील १५० पेक्षा जास्त देशांतून भारतातील तांदळाला मागणी (Rice Demand) वाढली आहे. यामध्ये सर्वाधिक मागणी बासमती तांदळाला (Basamati Rice) असली तरी बिगर बासमतीला देखील मागणी वाढल्याने मागील दोन महिन्यांत तांदळाच्या भावात सुमारे २० ते २५ टक्क्यांनी वाढ झाली आहे, अशी माहिती तांदळाचे निर्यातदार राजेश शहा यांनी दिली.

शहा यांच्या माहितीनुसार बांगलादेश भारतातून नियमित तांदूळ आयात करणारा ग्राहक देश नाही; मात्र या वर्षी बांगलादेशातील नैसर्गिक आपत्तीमुळे तांदळाचे उत्पादन घटल्याने त्यांनी या वर्षी भारताकडून मोठ्या प्रमाणात तांदूळ खरेदी केला आहे. बांगलादेशातील तांदळाच्या टंचाईमुळे बांगलादेश सरकारने तांदळावरील आयात शुल्कदेखील घटवल्याने भारतातून निर्यात वाढली आहे. तसेच जगात तांदळाचे सर्वाधिक उत्पादन घेणारा देश चीनदेखील सध्या भारताकडून तांदळाची आयात करीत आहे. चीन भारतातून अख्ख्या तांदळाऐवजी कणी (तुकडा) खरेदी करीत आहे. यापासून ते पीठ करून त्यापासून राइस प्रॉडक्ट्स बनवून जगभरात विकत आहे. त्याचबरोबर इराण, इराक आणि सौदी अरेबिया या देशांकडूनही भारतातील तांदळाला मागणी वाढली आहे. यामध्ये प्रामुख्याने बासमती व शेला बासमती तांदळाला मोठी मागणी आहे. त्यामुळेही तांदळाच्या भाववाढ झाली आहे.

केंद्र सरकारच्या आकडेवारीनुसार भारताने २०२१-२२ वर्षात जगभरातील सुमारे १५० हून अधिक देशांना तांदळाची निर्यात केली. त्यातून देशाला मोठ्या प्रमाणात परकीय चलन प्राप्त झाले आहे. गेल्या वर्षी म्हणजे २०२०-२१ मध्ये झालेल्या १३० लाख टन बिगर बासमती तांदळाच्या तुलनेत या वर्षी २०२१-२२ मध्ये नॉन बासमती तांदळाच्या निर्यातीत ३० टक्क्यांनी वाढ होऊन ही निर्यात १७० लाख टन झाली आहे. मागील वर्षी (२०२०-२१) झालेल्या निर्यातीचे मूल्य ३५ हजार ५०० कोटी रुपये होते. तर या वर्षी (२०२१-२२) झालेल्या बिगर बासमती तांदळाच्या निर्यातीचे मूल्य ४५ हजार कोटी रुपये झाले आहे.

दरवाढीची कारणे

- बिहार, उत्तर प्रदेश, झारखंड, पश्‍चिम बंगाल, पंजाब, हरियाना या राज्यांत तांदळाची लागवड १० ते १२ टक्क्यांपर्यंत कमी

- देशभरातील भाताची लागवड ३८ लाख हेक्टरने कमी झाल्यामुळे उत्पादनात घट

- बांगला देशातून खरेदीमध्ये वाढ

- प्रक्रिया उद्योगासाठी चीनकडून तांदळाच्या कणीची (तुकडा तांदूळ) मागणी

- निर्यातीमध्ये सातत्याने वाढ

घाऊक बाजारातील प्रतिकिलो दर (रुपयांमध्ये)

तांदळाचा प्रकार दर (दोन महिन्यांपूर्वी) दर (आताचे)

बासमती --- १०० --- १२०

पूसा बासमती -- ६० -- ८०

आंबेमोहोर ६० ते ६५ --- ८०

बासमती तुकडा ३० ते ३२ --- ४०

मसुरी व डॅश २७ ते ३० --- ३५