कोल्हापूर : जगातील सर्वांत जास्त साखर उत्पादन असणाऱ्या ब्राझीलमध्ये जूनमध्ये झालेला पाऊस व भारतामध्ये गाळप हंगामाच्या शेवटच्या टप्प्यात गेल्या वर्षीच्या तुलनेत वाढलेले साखर उत्पादन या दोन्ही बाबीचा परिणाम म्हणून आंतरराष्ट्रीय बाजारात साखरेच्या दरामध्ये जवळपास ४० ते ५० डॉलरनी घट झाली. 

गेल्या दोन महिन्यांच्या तुलनेत पहिल्यांदाच साखरेचे दर इतक्या खाली आले आहेत. बुधवारी (ता. २३) जागतिक बाजारात रिफाइन साखरेस टनास ४२३ डॉलर, तर कच्च्या साखरेचे दर १६ सेंट प्रति पौंड इतके होते. ८ जूनला रिफाइन साखरेचा दर ४६७ डॉलर होता. तर रिफाइन साखरेचा दर १७.८० सेंट प्रति पौंड होते. 

यंदा ब्राझीलमध्ये दुष्काळ असल्याने साखरेचे उत्पादन कमी होईल, असा अंदाज साखर उद्योगाने व्यक्त केला होता. तसेच इथेनॉलला ही मागणी वाढत असल्याने ब्राझील इथेनॉलकडे वाढणार असल्याने त्याचाही परिणाम साखरेच्या उत्पादनावर होईल, असे चित्र असल्याने दोन महिन्यांपासून आंतरराष्ट्रीय बाजारात साखरेचे दर वाढून होते. 

पावसाअभावी उसाची रखडलेली वाढ उत्पादन घटीस कारणीभूत ठरत असल्याने ब्राझीलमधून साखरेचा पुरवठा जागतिक बाजारात कमी होत होता. परंतु जूनच्या पहिल्या आठवड्यामध्ये ब्राझीलमध्ये सरासरी १५ ते २० मिलिमीटर पाऊस झाला. यामुळे नुकसानीत आलेल्या उसाला जीवदान मिळाले. हवामान विभागाने जून ते ऑगस्ट दरम्यान ब्राझीलमध्ये पाऊस होण्याची शक्यता वर्तवली आहे. जूनमध्ये याची सुरुवात झाल्याने ऊस पीक चांगले येईल, अशी अपेक्षा निर्माण झाली. यामुळे पुन्हा जागतिक बाजारात साखरेचे दर कमी झाल्याचे व्यापारी सूत्रांनी सांगितले. 

याबरोबर दुसरे एक महत्त्वाचे कारण म्हणजे भारतातील साखर हंगाम संपला आहे. गेल्या वर्षीपेक्षा सुमारे पस्तीस लाख टन साखर जादा उत्पादित झाली आहे. साखर निर्यातीचे करारही वेगात आहेत. भारतातून साखर जादा प्रमाणात आंतरराष्ट्रीय बाजारात येईल या अपेक्षेने जागतिक बाजारांमध्ये दर कमी झाले आहेत. सुरुवातीच्या अंदाजामध्ये ब्राझीलमधून सत्तावीस लाख टन साखर पहिल्या काही महिन्यात बाजारात येईल, असा अंदाज होता. 

पावसाची शक्‍यता पाहता तीस लाख टनांहून अधिक साखर बाजारात येण्याचा अंदाज नव्याने वर्तविण्यात आला आहे. सध्या ब्राझीलमध्ये ३५ टक्के पर्यंत साखर हंगाम पूर्ण झाला आहे. जोपर्यंत ७० टक्क्यांपर्यंत तेथील साखर हंगाम पोहोचणार नाही तोपर्यंत जागतिक बाजारात साखरेची स्थिती कशी राहील याबाबत नेमका अंदाज व्यक्त करणे कठीण असल्याचे व्यापारी सूत्रांनी सांगितले.

सध्या जागतिक बाजारात साखरेचे दर कमी झाले असले तरी ते काहीच दिवस कमी राहतील, असा अंदाज व्यापारी सूत्रांचा आहे. ब्राझीलमध्ये जूनला पाऊस झाला असला तरी जुलै-ऑगस्टमध्ये पुरेसा पाऊस होईल याबाबत ठोस कुणी ही सांगू शकत नाही. ब्राझीलमधील काही कारखाने यंदाही खास इथेनॉल निर्मितीकडे वळले आहेत. याचा सकारात्मक परिणाम साखर उत्पादन घटण्यावर होईल व आंतरराष्ट्रीय बाजार ऑगस्टपर्यंत पुन्हा तेजीत येऊन दर स्थिर होतील, असा अंदाज निर्यातदार सूत्रांचा आहे.

जूनच्या पहिल्या आठवड्यापर्यंत असणारी तेजी जूनच्या अंतिम टप्यात कमी झाली. सध्या जूनच्या पहिल्या आठवड्याच्या तुलनेत रिफाइन साखरेचे दर ४० ते ५० डॉलरनी तर कच्या साखरेचे दर सरासरी २ सेंटनी कमी झाले आहेत. दरात घसरण झाली आहे पण ही घसरण फार काळ चालणार नाही, अशी आशा उद्योगाला आहे. - अभिजित घोरपडे, साखर निर्यातदार