फणसातील गरे तसेच बिया खाण्यायोग्य असून गरापासून जॅम, जेली, फणसपोळी, स्क्वॉश आणि पल्प बनविण्याच्या प्रकिया उद्योगास संधी आहे. फणसाच्या ७५ टक्के पक्व गरापासून वेफर्स, तसेच लोणचे असे टिकावू पदार्थ बनविता येतात.
फणस हे पोषक घटकांनीयुक्त असलेले फळ आहे. परंतू वजनाला जास्त, कापायला अवघड व हाताळायला त्रासदायक आणि फक्त ठरावीक भागात हंगामातच उपलब्ध होत असल्यामुळे यावर फारशी प्रक्रिया केली जात नाही. महाराष्ट्रातील कोकण किनारपट्टीत फणसाचे अधिक प्रमाणात उत्पादन होते. याचबरोबरीने अरुणाचल प्रदेश, कर्नाटक, केरळ, तमिळनाडू या राज्यांमध्येही याचे चांगले उत्पादन आहे. फणसाचे बरका व कापा अशा दोन जाती आहेत. कापा प्रकारात चविष्ट व कडक गरे आढळतात. हे गरे पिवळ्या रंगाचे असतात. बरका फणसाचे गरे गोड व लिबलिबीत नरम व पांढरे असतात. फणसाचे साधारणपणे वजन ८ किलोपासून २५ किलोपर्यंत असते. फणसाचे वरील आवरण जाड, पण मऊ काट्यायुक्त असून या काट्यामधील अंतरावरून फळांची पक्वता ठरवली जाते.
जॅम साहित्य : १ किलो फणसाचे गरे, १ ते सव्वा किलो साखर, १० ते १२ ग्रॅम सायट्रिक अॅसिड, खाण्याचा पिवळा रंग आवश्यक असल्यास. कृती ः
स्क्वॉश साहित्य : १ किलो फणसाचा पल्प, २.२०० किलो साखर, १.५०० लिटर पाणी, ०.०६ ग्रॅम सायट्रिक अॅसिड, १ ते २ ड्रोप फ्लेवर्स, खाण्याचा पिवळा रंग आवश्यक असल्यास. कृती
-ashwinichothe७@gmail.com (सहायक प्राध्यापिका, के. के. वाघ उद्यानविद्या महाविद्यालय, नाशिक)
