यावर्षी अगदी सुरवातीपासून कपाशीवर बोंड अळीचा प्रादुर्भाव झाल्याचे दिसून येत आहे. अळी नियंत्रणासाठी एकात्मिक उपाययोजनेमध्ये कामगंध सापळ्यांच्या (फेरोमोन ट्रॅप) वापराला प्रोत्साहन दिले जात आहे.  परंतु, कामगंध सापळ्यांचा वापर करताना योग्य काळजी घेणे आवश्यक आहे.

कामगंध सापळ्यांचा उपयोग सर्वेक्षणासाठी आणि पतंग पकडण्यासाठीही होतो. यातून कीटकनाशक फवारणीचे नियोजन व अळ्यांच्या पुढील पिढ्यांची वाढ रोखणे ही दोन्ही उद्दिष्टे साध्य होऊ शकतात. शेतांमध्ये अळीचा प्रादुर्भाव असून व प्रौढ पतंग आजूबाजूला आढळत असतानाही सापळ्यांमध्ये पतंग अडकत नसल्याचे शेतकऱ्यांचे मत आहे. नियंत्रणासाठी एकरी ७ ते ८ सापळे वापरण्याची शिफारस असून, त्यासाठी होणारा खर्च लक्षणीय आहे. अशावेळी त्यामधील कामगंध किंवा ल्युरच्या दर्जाबाबत शंका उपस्थित होत आहेत.

कामगंध सापळे व ल्युरबाबत शेतकऱ्यांना भेडसावणाऱ्या समस्या

कामगंध सापळे वापराचे फायदे

 नुकसानीचा प्रकार       अंड्यातून निघालेली अळी बोंडात शिरल्यानंतर तिच्या विष्ठेने व बोंडाच्या बारिक कणाच्या साह्याने छिद्र बंद करते. बोंडाच्या निरीक्षणात अळीचा प्रादुर्भाव ओळखता येत नाही. किडलेल्या पात्या गळून पडतात. अशी बोंडे परिपक्व न होताच फुटतात. गुलाबी बोंड अळी सरकीचेही नुकसान करते. बियाण्याची उगवणशक्ती कमी होते. धाग्याची लांबी व मजबूतीही कमी होते.

सापळ्यांचा वापर करण्याची पद्धती

संपकर् ः डॉ. सतीश भोंडे, ९८२२६५०६६१ (निवृत्त शास्त्रज्ञ व अतिरिक्त संचालक, राष्ट्रीय फळबाग संशोधन आणि विकास प्रतिष्ठान, नाशिक)