मागील भागात आपण छोट्या प्रमाणावर उद्योग करणाऱ्या उद्योजकांसाठी फळे आणि पालेभाज्या यांच्या निर्जलीकरणाच्या प्रचलीत पद्धतींविषयी माहिती घेतली. या भागात आपण काही व्यवसायिक पद्धतींचा अभ्यास करणार आहोत. ड्रम ड्राइंग 

फ्रिज ड्राइंग या पद्धतीत वरील प्रमाणे प्रक्रियेची पूर्वतयारी करून घेतली जाते. उत्पादने ब्लांचींग नंतर पुढील प्रक्रियेसाठी घेतली जातात. या पद्धतीत तीन टप्पे असतात. फ्रिजिंग फेज किंवा स्टेज हा टप्पा अत्यंत महत्त्वाचा असतो. यामध्ये उत्पादनाचा रंग, चव आणि प्रत राखली जाते. यामध्ये भाजीपाला किंवा फळे, अर्धवट शिजवलेली किंवा साखरेच्या द्रावणात बुडवून भिजत ठेवलेल्या उत्पादनांचा समवेश होतो. पुढील प्रक्रियेसाठी या उत्पादनांना आय.क्यू.एफ. फ्रिजिंग तंत्रज्ञानाने उणे १८ तापमानास थंड करून फ्रीजिंग टनेलमधून पाठविले जाते. या प्रक्रियेमध्ये पृष्ठभागावरील वरील ९५ टक्के पाणी बाहेर काढून उत्पादनाची नैसर्गिक पोत राखली जाते. यानंतर या उत्पादनाला पुढील टप्प्यात पाठविले जाते. सब्लिमेशन ड्राइंग या टप्प्यामध्ये पृष्ठभागावरील न गोठलेले पाणी किंवा बर्फाचे तयार झालेले स्फटिक काढले जातात. या प्रक्रियेत तापमान वाढ करून पृष्ठभागावरील पाण्याचा निचरा केला जातो. उत्पादन पुन्हा उणे १८ तापमानास फ्रिजिंग टनेल मधून पाठवून पुन्हा फ्रिज केले जाते. यामध्ये उत्पादनातून ९५ टक्के पाणी बाहेर काढले जाते. यानंतर उत्पादनाला पुढील प्रक्रियेसाठी पाठविले जाते. डीसोरप्शन ड्राइंग  हा प्रक्रियेतील अंतिम टप्पा आहे. यामध्ये सब्लिमेशन ड्राइंगमध्ये तयार झालेले उत्पादन नायट्रोजन सील पॅकिंग मध्ये हवाबंद करून ऊणे १८ तापमानास साठविले जाते. फ्रीज ड्राइड या उच्च तंत्रज्ञान व उच्च दर्जाच्या आरोग्य सुरक्षिततेच्या अवस्थांमध्ये हे उत्पादन तयार केले असल्याने याचा साठवण कालावधी १५ ते २० वर्षापर्यंत असतो. त्यामुळे यांचा वापर औषध उद्योग, दवाखाने आणि अंतराळ संशोधनात गेलेल्या शास्त्रज्ञांसाठी तयार केलेल्या खाद्य उत्पादनांत केला जातो. व्हॅक्युम ड्राइंग

संपर्क - राजेंद्र वारे, ९८८१४९५१४७ (लेखक प्रकल्प उभारणी, तंत्रज्ञान, विक्री व्यवस्थापन व कायदेशीर बाबी इ. विषयांतील तज्ञ आहेत.)