गहू पिकाचा हंगाम सुरू होऊन दोन महिने उलटून गेले आहेत. बहुतांश ठिकाणी गहू पिकाची पेरणी आटोपली आहे. मात्र, अद्याप गहू पिकाच्या वाढीसाठी पोषक वातावरण तयार झालेले नाही. डिसेंबरअखेरीलाही किमान तापमान १२ अंश सेल्सिअसपेक्षा जास्त आहे, तर कमाल तापमान २३ ते २६ अंश सेल्सिअसदरम्यान आहे. त्यातच ढगाळ वातावरणामुळे गहू पिकावर रोगांचा प्रादुर्भाव दिसून येत आहे. आपल्या राज्यात गहू पिकावर प्रामुख्याने तांबेरा, पानावरील करपा, रोप मर व गव्हावरील काजळी हे रोग आढळून येतात. सध्याच्या वातावरणात नारंगी तांबेरा रोगाचा प्रादुर्भाव होण्याची दाट शक्यता आहे. रोगाच्या नियंत्रणासाठी वेळीच उपाययोजना कराव्यात, अन्यथा उत्पादनात घट येऊ शकते.  तांबेरा हा गहू पिकावरील सर्वात महत्त्वाचा रोग आहे. या रोगाच्या प्रादुर्भावानंतर दुर्लक्ष केल्यास उत्पादनामध्ये ८० ते १०० टक्क्यांपर्यंत घट होऊ शकते. ढगाळ हवामान, वातावरणात भरपूर आर्द्रता अशा प्रकारचे पोषक हवामानात संवेदनशील गहू जातींवर तांबेरा रोगाचा प्रादुर्भाव होतो. गहू पीक दाणे भरण्याच्या अवस्थेत असताना या रोगाचा प्रादुर्भाव झाल्यास दाण्यांवर सुरकुत्या पडून त्याच्या झिऱ्या होतात. महाराष्ट्रामध्ये गहू पिकावर दोन प्रकारचे तांबेरा आढळतात. सुरवातीच्या काळात नारंगी तांबेरा व नंतरच्या काळात म्हणजेच तापमान वाढल्यानंतर साधारण फेब्रुवारी महिना संपत असताना काळा तांबेरा रोगाचा प्रादुर्भाव होतो.

काळा किंवा खोडावरील तांबेरा 

नारंगी किंवा पानावरील तांबेरा

तांबेरा रोगाचे व्यवस्थापन

संपर्कः डॉ. भानुदास गमे, ७५८८०३६३९१ (कृषी संशोधन केंद्र, निफाड, जि. नाशिक)