Summer Groundnut Crop : भुईमूग हे सर्वात जुने तेलबीया पीक मानल जात. पण सोयाबीन, सूर्यफूल, पामतेल असे तेलाचे अनेक पार्याय उपलब्ध झाल्यामुळे भुईमूग लागवडीसाठी बरेचसे शेतकरी उत्सूक नसतात. याशिवाय मिळणारा बाजारभाव आणि मजूरांची कमतरता अशा अनेक कारणांमुळे भुईमुगाखालील क्षेत्र काही प्रमाणात कमी झाले आहे. पण योग्य वाणांची निवड आणि शिफारशीनूसार लागवड केली तर भुईमूगाच चांगल उत्पादन मिळत. भुईमुगाच्या चांगल्या उत्पादनासाठी चांगल्या वाणांची निवड करणं महत्वाच आहे.

उन्हाळी भुईमुग पेरणीसाठी साधारणपने १५ जानेवारी ते १५ फेब्रुवारीदरम्यानचा काळ योग्य मानला जातो. कारण या काळात रात्रीचे किमान तापमान १८ सेल्सिअसपेक्षा जास्त असते. तसेच पुढे फुलोरा अवस्थेमध्ये दिवसाचे तापमान २४ ते २५ अंश सेल्सिअसपर्यंत राहत असल्यामुळे भुईमुगाची चांगली वाढ होते. पेरणी जर उशीरा किंवा लवकर झाली तर फुलधारणेवर विपरीत परिणाम होतो. उशिरा पेरणी केल्यास फुलोरा येण्याच्या काळात तापमान वाढलेले असते.

त्याचा पिकावर विपरीत परिणाम होतो. त्यासाठी वेळेत पेरणी पूर्ण करण आवश्यक आहे. पेरणीसाठी बियाणे प्रमाण हे वाण निहाय तसेच दाण्याच्या आकारमानानुसार ठरविले जाते. लाहन आकाराचे दाणे असलेल्या वाणासाठी १०० किलो, मध्यम आकाराच्या दाण्याच्या वाणासाठी १२५ किलो, तर टपोऱ्या दाण्यासाठी १५० किलो प्रति हेक्टरी प्रमाणे बियाणे वापरावेत.

आता पाहुया उन्हाळी भुईमुगाचे महत्वाचे वाण कोणते आहेत ते .

एसबी ११

भुईमुगाचे एसबी ११ हे वाण खरीप आणि उन्हाळी अशा दोन्ही हंगामासाठी योग्य मानले जाते. हे वाण ११५ ते १२० दिवसात तयार होते. कोरडवाहू क्षेत्रासाठी हे वाण चांगल आहे. दाण्यांच प्रमाण जास्त असून या वाणापासून भुईमुगाचे हेक्टरी १५ ते २० क्विंटल उत्पादन मिळत.

टीएजी-२४

भुईमुगाच दुसर महत्वाच वाण आहे टीएजी-२४. हे वाण खरीप आणि उन्हाळी हंगामासाठी योग्य मानल जात. हे वाण ११० ते ११५ दिवसात तयार होत. हेक्टरी २५ ते ३० क्विंटल उत्पादन मिळत.

टीपीजी-४९

भुईमुगाच तीसर महत्वाच वाण आहे टीपीजी-४९. हे वाण १२५ ते १३० दिवसात तयार होतं. या वाणाचे दाणे जाड असतात. हेक्टरी उत्पादन ः २५ ते ३० क्विंटल मिळत.

टीजी-२६

खरीप आणि उन्हाळी अशा दोन्ही हंगामासाठी योग्य असलेल भुईमुगाच चौथ वाण आहे टीजी २६. हे वाण ११० ते ११५ दिवसात तयार होत. या वाणापासून हेक्टरी २५ ते ३० क्विंटल उत्पादन मिळत.

जेएल ५०१

२००९ मध्ये प्रसारित झालेल भुईमुगाच पाचव महत्वाच वाण आहे जेएल ५०१. हे वाण महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ, राहुरी च्या कार्यक्षेत्रातील सर्व जिल्ह्यांसाठी प्रसारित करण्यात आल आहे. या वाणाचा कालावधी ११० ते ११५ दिवसाचा असून तेलाचे प्रमाण ४९ टक्के आहे. महत्वाच म्हणजे हे वाण दाणे खवट होण्यास प्रतिकारक्षम आहेत. या वाणापासून हेक्टरी ३० ते ३२ क्विंटल उत्पादन मिळत. अशाप्रकारे उन्हाळी लागवडीसाठी यापैकी एका वाणाची निवड करुन भुईमुग लागवड करा.

माहिती आणि संशोधन - डॉ. आदिनाथ ताकटे, महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ, राहुरी