mushroom spawn production technology
अळिंबी लागवडीसाठी योग्य प्रकारचे स्पॉन आणि त्याची गुणवत्ता खूप महत्त्वाची असते. यामध्ये पूर्ण तयार झालेले स्पॉन वापरणे आवश्यक असते. गहू, मका, बाजरी, ज्वारी यासारख्या कोणत्याही प्रकारच्या धान्यावर अळिंबीचे स्पॉन तयार करता येतात. अळिंबी निर्मितीमध्ये बीजाणू हा महत्त्वाचा अंग आहे. अळिंबीचे बीजाणू एका पिढीपासून दुसऱ्या पिढीपर्यंत टिकून राहण्यास मदत करतात. हे बीजाणू अत्यंत सूक्ष्म असतात. त्यामुळे त्यांची हाताळणी अतिशय कठीण असते. बीजाणूंची उगवण व अंकुर वाढवण्यासाठी विशिष्ट वेळ आणि परिस्थितीची आवश्यकता असते. याकाळात प्रतिस्पर्धी बुरशी वेगाने वाढून अळिंबीची वाढ थांबवू शकते. अळिंबी धाग्यांपासून (मायसेलियम) शुद्ध कल्चर तयार करण्यासाठी प्रथम ते कृत्रिम माध्यमावर वाढविले जाते. नंतर त्यापासून जास्त प्रमाणात स्पॉन (बीज) निर्मिती करण्यासाठी योग्य त्या माध्यमावर वाढविण्यासाठी टाकले जाते. स्पॉन (अळिंबी बियाणे)
स्पॉन तयार करण्याची प्रथमावस्था
(टीप : वर देण्यात आलेले प्रमाण फक्त कोरड्या धान्यासाठी आहे.) मदर/मास्टर स्पॉन तयार करणे
व्यावसायिक स्पॉन निर्मिती
- डॉ. अनिल गायकवाड, ९४२०४९८८११ (लेखक अळिंबी तज्ज्ञ आहेत.)