Mahesh Gaikwad
भारतात दररोज तीन कोटींहून अधिक लोक रेल्वेने प्रवास करतात. भारतीय रेल्वे ही जगातील चौथ्या क्रमांकाची वाहतूक व्यवस्था आहे.
अलिकडच्या काळात भारतीय रेल्वेने प्रवाशांसाठी चांगल्या सुविधा देण्याच्या हेतून रेल्वे गाड्यांच्या रचनेत मोठे बदल केले आहेत.
तुम्हीही रेल्वेने कधी ना कधी प्रवास केला असेल. अनेकांना रेल्वेच्या डब्ब्यांवर असलेल्या ५ अंकी आकड्याचे कोडे पडलेले असते.
डब्ब्यावरच्या या पाच अंकी कोडचाही विशेष अर्थ असतो. संबंधित रेल्वेची ओळख व्हावी, यासाठी हा पाच अंकाचा कोड डब्ब्यावर छापलेला असतो.
या पाच अंकातील पाच अंकातील सुरुवातीचे पहिले दोन अंक म्हणजे तो डब्बा कधी बनविला ते वर्ष सांगतात.
तर त्यानंतरचे तीन आकडे त्याच्या श्रेणीची माहिती देणारे असतात. उदा: जर एखाद्या डब्ब्यावर २२२७३ हा आकडा असेल, तर तो डब्बा २०२२ मध्ये तयार करण्यात आला असून तो स्लिपर क्लासचा डब्बा आहे.
पण डब्ब्यावरील आकड्यावरून त्याच्या श्रेणीबद्दल कळावे, यासाठी एसी, स्लिपर, जनरल यांची एक रेंज ठरविण्यात आली आहे.
या श्रेणीनुसार, ००१-०२५ एसी फर्स्ट क्लास, १०१-१५० थ्री टीयर, १५१-२०० चेअरकार आणि २०१-४०० स्लिपर क्लाससाठी असतात.
अशाच प्रकारे शेवटचे तीन अंक ४०१-६०० जनरल डब्बा आणि ६०१-७०० सेकंड क्लासचे डब्ब्यांच्या माहिती देतात.
जर एखाद्या डब्ब्यावरील शेवटचे तीन अंक ८०० किंवा त्यापुढील असतात, ते डब्बे मेल, जनरेटर किंवा पँट्रीचे असतात.