Team Agrowon
फेब्रुवारी-मार्च आला की वसंत ऋतूची चाहूल लागते. पळस बहरतो.
दुतर्फा रानवाटांमधून आपल्याच नादात फुललेला पळस दिसतो. त्याच्या अंगाखांद्यावर सजलेला केशरी फुलांचा सोहळा पथिकांना संमोहित केल्याशिवाय राहात नाही.
खडक फोडून पळस असा काही फुलतो की आसमंत अग्निज्वालांनी लपेटून गेल्याचा भास होतो. म्हणूनच त्याला ‘फ्लेम ऑफ फॉरेस्ट’ म्हणतात.
निसर्ग, पळसाकडून शिकण्यासारखे खूप आहे. सुख-दुःख आयुष्यात ऋतूंप्रमाणे येते- जाते. आयुष्य खडकाप्रमाणेच असते.
बंजारा समाजात पळस फुलांना ‘केसुला’ म्हणतात. पायाखाली खडक. क्यावर कडक ऊन अशा प्रतिकूल परिस्थितीत माळरानावर केसूला निसर्गात रंग भरतो.
पळसाच्या फळशेंगांचे बीज म्हणजे पापडी. त्या उगाळून बाळगुटीत दिल्या जातात. आयुर्वेदाचार्यांच्या मते त्या कृमिनाशक आहेत.
थंडीचा काटा सरला की होळी सण येतो. रंगांच्या उत्सवासाठी पळसाच्या फुलांचा वापर होतो. कुयरीसारखा आकार असलेली ही फुले आकर्षक भासतात.
खेड्यांमध्ये रंगपंचमीला पळसाची फुले खलबत्त्यात कुटून ती स्वच्छ पाण्यात भिजवितात. त्यापासून तयार झालेला नैसर्गिक रंग आल्हाददायक असतो.
पळस बहुगुणी आहे. त्याच्या पानांपासून गाव-खेड्यांमध्ये पत्रावळी, द्रोण तयार करतात. लग्न समारंभ किंवा अन्य कार्यक्रमांमधून भोजनासाठी त्यांचा वापर करण्यात येतो.