Swarali Pawar
मोठ्या संकरित गायीला शरीर वजनाच्या ३% कोरडा खाद्य दररोज लागतो. ५०० किलो गायीला साधारण ४ किलो पशुखाद्य, ३० किलो हिरवा चारा आणि ६ किलो वैरण लागते.
किमान तीन महिन्यांचा चारा साठा नेहमी तयार ठेवावा. मुरघास, अझोला, युरिया प्रक्रिया व हायड्रोपोनिक्स तंत्रज्ञानाने चारा उपलब्ध करता येतो.
प्रत्येक २.५ लिटर दुधासाठी १ किलो पशुखाद्य आवश्यक असते. लुसर्न गवत व अझोला दिल्यास पशुखाद्याचा खर्च कमी होतो आणि दूध उत्पादन वाढते.
गाभण काळात रोज अर्धा ते एक किलो पशुखाद्य जास्त द्यावे. प्रसूतीपूर्वी ३० दिवस आहार हळूहळू वाढवावा आणि प्रसूतीनंतर १५ दिवस अचानक बदल करू नये.
क्षार आणि जीवनसत्त्वे दिल्यास गायीचे आरोग्य सुधारते आणि दूध उत्पादनात वाढ होते. गायींना नेहमी थंड, स्वच्छ आणि निर्जंतुक पाणी मिळाले पाहिजे.
उन्हाळ्यात सकाळी ५ ते दुपारी ३ वाजेपर्यंत चाराकुट्टी देऊ नये. ताक, सोडा आणि गूळ दिल्यास गायींना उष्णतेचा ताण कमी होतो.
गव्हाचे काड, भात पेंढा किंवा वाळलेले गवत युरिया प्रक्रिया करून वापरावे. दूध देणाऱ्या गायींच्या आहारात २०% पेक्षा जास्त प्रथिने देऊ नयेत कारण त्याचा प्रजननावर वाईट परिणाम होतो.
प्रसूतीनुसार चारा व पशुखाद्याचे प्रमाण बदलावे आणि प्रसूतीपूर्वी भूक कमी झाल्यास ताजा चारा वारंवार द्यावा. चारा-पशुखाद्याची सहा महिन्यांनी तपासणी करून संतुलित आहाराची खात्री करावी.