Mahesh Gaikwad
डांगी, गीर आणि स्थानिक देशी गोवंशाच्या संकरातून मराठवाड्यात देवणी गोवंश तयार झाला आहे.
देवणी गोवंशाची खासियत म्हणजे शेतीकामासोबतच दूध उत्पादनातही हा गोवंश उपयुक्त आहे.
तसेच दुष्काळी परिस्थितीत कोरडा निकृष्ट चारा खाऊन ऊन वारा, पाऊस आणि थंडी सहन करणारा देवणी हा गोवंश आहे.
देवणी गोवंशाचा अधिवास प्रामुख्याने छत्रपती संभाजीनगर जिल्ह्यापासून नांदेड जिल्ह्यातील देगलूरपर्यंत आहे. या भागातील बालाघाट पठारावरील मांदरा नदीच्या खोऱ्यात हा गोवंश आढळतो.
देवणी गोवंशाचे मूळ उगमस्थान जिल्ह्यातील देवणी तालुका आहे. या जातीची जनावरे संपूर्ण लातूर जिल्हा, नांदेड आणि परभणी जिल्ह्यातील काही तालुक्यात आढळतो.
देवणी गोवंशाचा बांधा मध्यम आकाराचा आणि आटोपशीर असतो. त्याचा मूळ रंग पांढरा आणि त्यावर काळ्या रंगाचे अनियमित ठिपके असतात.
देवणी गोवंशाची गाय पहिल्या वेतात सरासरी ६०० ते ८०० लिटरपर्यंत दूध देते. देवणी गायीच्या दूध, दही, ताक आणि तुपासह इतर पदार्थांना मोठी मागणी आहे.