Roshan Talape
परळी वैजनाथ हे बारा ज्योतिर्लिंगांपैकी एक असून, त्याला वैजनाथ ज्योतिर्लिंग म्हणून ओळखले जाते. हे महाराष्ट्रातील बीड जिल्ह्यात स्थित आहे आणि भारतातील पाचवे ज्योतिर्लिंग मानले जाते.
समुद्रमंथनातून निघालेल्या धन्वंतरी व अमृताला भगवान विष्णूंनी शिवलिंगात लपवले. दानवांच्या स्पर्शाने त्यातून अग्नीच्या ज्वाळा निघाल्या, तर शिवभक्तांच्या स्पर्शाने अमृतधारा वाहू लागली. त्यामुळे या ज्योतिर्लिंगाला "वैजनाथ" नाव मिळाले.
अल्पायुषी मार्कंडेय ऋषींनी येथे कठोर तपश्चर्या केली. मृत्यूच्या वेळी भगवान शंकराने त्याला दीर्घायुष्याचे वरदान दिले. त्यामुळे याठिकाणी शिवलिंगाला कवटाळून दर्शन घेण्याची परंपरा आहे.
हे मंदिर हेमाडपंथी शैलीत बांधले असून, पुण्यश्लोक अहिल्याबाई होळकरांनी त्याचा जीर्णोद्धार केला. येथे विशाल पायऱ्या, भव्य प्रवेशद्वार, लाकडी बिनखांबी सभामंडप आणि तीन नंदी मुर्त्या आहेत.
हे भारतातील एकमेव ज्योतिर्लिंग आहे, जिथे शिवशंकराचा निवास माता पार्वतीसह मानला जातो. त्यामुळे भक्त येथे शिव आणि पार्वतीची एकत्र पूजा करतात.
मंदिर परिसरात तीन मोठी कुंडे आहेत, जिथे भक्त स्नान करून पवित्र दर्शन घेतात. यामुळे भक्तांच्या मनातील व शारीरिक रोगांचा नाश होतो, असा समज आहे.
श्रावण महिना, महाशिवरात्री आणि वर्षभर विविध सण-उत्सवांमध्ये येथे मोठ्या प्रमाणात भक्तगण दर्शनासाठी येतात. श्रावणातील तिसऱ्या सोमवारी येथे भव्य यात्रा भरते.
वैद्यनाथ ज्योतिर्लिंग हे श्रद्धा, भक्ती आणि आरोग्याचे प्रतीक मानले जाते. येथे दर्शन घेतल्याने रोगांपासून मुक्ती मिळते, असे भाविकांचे मत आहे.