Swarali Pawar
थंडीमुळे तापमान कमी होते व आर्द्रतेत चढ-उतार होतात. यामुळे किडींची वाढ मंदावते व रोगांचा धोका वाढतो.
पहिल्या-दुसऱ्या अवस्थेत २६–२८°C तापमान आवश्यक असते. आर्द्रता ८५–९०% ठेवल्यास किडी निरोगी वाढतात.
तिसरी ते पाचवी अवस्था २२–२६°C तापमानात चांगली वाढते. या टप्प्यावर ६५–८०% आर्द्रता योग्य ठरते.
कोष तयार होताना २२–२५°C तापमान ठेवावे. आर्द्रता ६५–७०% असल्यास कोषाची गुणवत्ता सुधारते.
इलेक्ट्रिक हीटर सुरक्षित असून उष्णता टिकवतो. कोळसा वापरताना हवा खेळती ठेवा व काळजी घ्या.
ओले गोणपाट व पाणी शिंपडून आर्द्रता वाढवता येते. जास्त ओलावा टाळण्यासाठी चुना पावडर वापरावी.
हिवाळ्यात दिवसातून तीन वेळा आहार पुरेसा असतो. स्वच्छ, ताजी व योग्य वयाची तुतीची पाने द्यावीत.
संगोपन खोली स्वच्छ व निर्जंतुक ठेवणे महत्त्वाचे आहे. रोगट किडी त्वरित नष्ट केल्यास नुकसान टाळता येते.